Haber: Mert Osman Erman
Filistin davasını güçlü bir şekilde destekleyen Libya, İsrail'i tanımıyor ve bu görüşme çoğunlukla Arap nüfusa sahip ülkede protestolara yol açtı.
İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen, "tarihi" olarak nitelendirdiği bu görüşmenin, Libya ile ilişkilerin kurulmasında "ilk adım" olduğunu söyledi.
İsrail, resmi olarak tanımadığı Arap ve Müslüman çoğunluklu ülkelerle daha yakın ilişkiler kurmaya çalışıyor.
Ancak Libya'nın üç bölgeyi temsil eden başkanlık konseyi, İsrail ile ilişkileri normalleştirmenin yasa dışı olduğunu belirtti.
Parlamentodaki Sözcülük Bürosu, Najla Mangoush'u büyük bir ihanetle suçladı, ve Başbakan Abdul Hamid Dbeibah onun hakkında soruşturma başlattı.
İsrail'in görüşmelerin gerçekleştiğini duyurması şaşırtıcıydı çünkü İsrail'in Libya'yı etkilemeye çalıştığı bilinmiyordu. Libya, özellikle eski lider Muammer Kaddafi döneminde, Filistin mücadelesinin tutkulu bir destekçisi ve İsrail'in sert bir rakibi olarak biliniyordu.
Açıklama ayrıca ayrıntı düzeyi bakımından da olağandışıydı, bu durum Libya tarafından beklenen herhangi bir inkarın dengelemesi amaçlanmış olabilir - aynı zamanda İtalyan Dışişleri Bakanı Antonio Tajani'yi de Roma'daki görüşmeyi ev sahipliği yapmış olarak tanımlayarak belirterek.
Pazartesi günü, bir İsrail yetkilisi BBC'ye görüşmenin önceden planlandığını ve Libya Dışişleri Bakanlığı'nın bunu aktardığı gibi tesadüfi bir karşılaşma olmadığını söyledi.
Yetkili, iki tarafın yayınlanan açıklamada neyin vurgulanacağı konusunda anlaştığını ve bu açıklamanın Pazartesi günü yayınlanması gerektiğini, ancak hikayenin İsrailli medyaya sızdırılmasının ardından Pazar günü yayınlandığını vurguladı.
İsrail muhalefet lideri Yair Lapid, İsrail Dışişleri Bakanlığı'nı "amatörce ve sorumsuzca" davranmakla suçladı ve "ciddi bir hükümet hatası" işlediğini söyledi.
Başka bir muhalefet lideri Benny Gantz, İsrail hükümetini "PR ve manşetler için her şeyi yapmakla, hiçbir sorumluluk ve ileriye dönük düşünce olmaksızın" suçladı.
Pazar günkü açıklamasında Bay Cohen, geçen hafta zirve sırasında Bayan Mangoush ile yan yana geldiğini ve İsrail ile Libya arasındaki ilişkiler için "büyük potansiyeli" tartıştıklarını söyledi.
İnsani konularda, tarımda, su yönetiminde İsrail'in yardımını, Libya'da Yahudi mirasının korunmasının önemini ve sinagogların ve mezarlıkların yenilenmesini konuştuklarını söyledi.
Libya'nın Yahudi topluluğu dünyanın en eski topluluklarından biriydi. Ancak II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgalcileri tarafından zulme uğradı ve on binlerce kişi antisemitik ayaklanmalar ve sonraki on yıllarda İsrail'e göç ettiği politikalardan sonra İsrail'e kaçtı. Kaddafi, yüzyılın dönümüne kadar Libya'da kalan küçük Yahudi topluluğunu baskı altına aldıktan sonra artık Libya'da Yahudi kalmadı.
Bay Cohen'in açıklamasına ters düşen şekilde, Libya Dışişleri Bakanlığı, Bayan Mangoush'un İsrail temsilcileri ile bir araya gelmeyi reddettiğini ve yaşananın "hazırlıksız, rastgele bir karşılaşma olduğunu" belirtti.
Bir açıklama ayrıca etkileşimin "herhangi bir görüşme, anlaşma veya danışma içermediğini" ve bakanlığın İsrail ile normalleşmeyi tamamen reddettiğini vurguladı.
Haberin duyulmasının ardından başkent Trablus ve bazı diğer şehirlerde protestolar patlak verdi. Yollar kapatıldı, lastikler yakıldı ve göstericiler Filistin bayrağı salladı, ancak protestolar nispeten küçük görünüyor.
Libya yıllardır iç karışıklık içinde, ülke uluslararası olarak tanınan hükümeti olan Trablus'taki geçici hükümet ve doğudaki rakip hükümet arasında bölünmüş durumda.
Eğer İsrail ile Libya arasında bir anlaşma yapılırsa, 12 yıl önce Kaddafi'nin devrilmesinden bu yana var olan siyasi bölünme tarafından karmaşık hale getirilir.
Libya Ulusal Ordusu'nun (LNA) lideri General Halife Hafter, doğudaki kıyı kenti Tobruk'taki rakip hükümeti yönetiyor.
Son yıllarda İsrail, resmi ilişkisi olmayan Arap Ligi ülkeleriyle daha resmi ilişkiler kurmaya çalıştı - ılımlı devletlerden tarihi düşmanlara kadar.
2020'den bu yana ABD aracılığıyla "İbrahim Anlaşmaları" olarak bilinen ve Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Sudan ve Fas ile ilişkileri normalleştiren anlaşmalar imzaladı. Bu anlaşmalar, Filistinliler tarafından büyük bir öfkeyle karşılandı ve Arap imzacıları ihanetle suçladı.
Pazar akşamı, Libya Başkanlık Konseyi hükümetten ne olduğuna dair "açıklama" istedi. Başkanlık Konseyi devlet başkanının işlevlerini yerine getirir ve ülkenin askeri işlerinden sorumludur.
Bir mektupta, iki dışişleri bakanı arasındaki görüşmenin "Libya devletinin dış politikasını yansıtmadığını, Libya ulusal değerlerini temsil etmediğini ve Libya yasalarını ihlal ettiğini" belirtti.
Ayrıca Bay Dbeibah'dan "görüşme gerçekleştiyse yasayı uygulamasını" istedi.
