Vicdan: Kırmızı telefon: Tıpkı Amerika ile Rusya arasındaki özel telefon gibi. Dünyayı bir oldu bittiyle bir felâkete uğratmamak için, aralarında görüşmeyi sağlayacak olan emniyet hattı.

     İşte vicdan: Âdeta, Allah ile kul arasındaki irtibat ve bağı sağlayan manevî bir hat.

     Her yerde su var. Ama kuyu açmak şartıyla. Kuyudan su aldıkça dibinden sular fışkırmaya devam eder. Kuyu toprakla doldurulursa körelir ve su kaynamaz olur.

     Vicdan da, beden toprağında açılmış ilâhî bir kuyu gibidir. Vicdan kuyusu; his ve duygu toprağının istilâsına uğramadığı takdirde; hakkı hukuku, doğruyu yanlışı bildirmeyi sürdürür. Yeter ki, vicdan kuyusu yersiz his ve duygularla doldurulmuş olmasın.

     Vicdan sayesinde insan; hiç eğitim görmemiş olsa bile, eğriyi doğruyu, düzgünü yanlışı bilir ve sezer. Yaptığından vicdanı rahatlıyor ve memnuniyet duyuyorsa, Anlar ki, yaptığı doğrudur. Yaptığından vicdanı sızlıyorsa, bilir ki, yaptığı yanlış.

     Allah, bu dünyada inansın inanmasın; her kuluna bu ilâhî telefon hattını çekmiştir. Her kulunu; sesini duyacak vicdan denen ilâhî alıcı ile donatmıştır. Nitekim herkes yaratılışından ötürü; yanlışı doğruyu, iyiyi kötüyü bilir. İyi ve kötü ahlâk ve davranışı kendiliğinden tanır.

     İşte bundan dolayıdır ki, vicdanın rahatlaması cennetimsi bir haz verir. Vicdanın huzursuzluğu cehennemî bir hâl yaşatır. Aynı zamanda vicdan rahatlığı; içinde cennet çekirdeğini barındırır. Vicdan azabı ise, içinde cehennem çekirdeğini taşır! Böylece ilerdeki cennet ve cehennemin öncü ve habercileri olduklarını da göstermiş olurlar. Çünkü vicdanî rahatlıklar; ileride somut cennetle, vicdanî rahatsızlıklar; ileride somut cehenmemle sonuçlanacak.

x

     Kendinden kendine seyahata çıktığunda, yani seyr-i sülûk yaptığında; en güzel, en öğretici ve en heyecanlı bir yola düşmüş olursun. Velhâsıl:

     Sende seni, sende seni

     Keşfetmeye çalış, bedeni

     Gayb âlemleri de

     Sendedir sende

     Mânâ denilen hazînende

     Öyle ise, bul kendini

     Öyle ise, bil kendini

     Öyle ise, sev kendini

     Ol İlâhî sevgili

     Zaten, iki cihan önderi

     Sensin be cancağızım 

     Sensin sen

     Gayri boştur azîzim 

     Boştur ne desen

x

     İnsan vâhid-i kıyasî / ölçek

     Her şeyin nümûnesine mihenk

     Mevcut insanda aradığın her nesne

     Maddeyi tanımak istiyorsan bak bedenine

     Mânâyı anlamak istiyorsan derinliğine

     O da sende var, yeter ki

     Bak mânâ dolu hazînene

     Çünkü azîzim yaratılış ve fıtratın

     Söylemez sana; ne yalan 

     Ne dolan