Kâinat / Evren / Var Olan Her Şey insan için yaratılmıştır. Kâinata mânâ-yı ismiyle yani kâinat adına bakmamalıdır. Kâinata ve insana, herşeyi ile Allah’ı hatıra getirmesi için yaratıldığı noktasından, yani mânâ-yı harfiyle bakmak asıldır. Çünkü “Gösterilen, görecek olanın görmesi içindir.” (M. Asıf Işık) Zira kâinat insanı gösteriyor. İnsana hizmet ettiğini sergiliyor. İnsan da, her yönüyle Allah’ı gösteriyor, O’na işaret ediyor.

Evet, kâinat ve insan Allah’ı göstermek, yüzleri O’na çevirmek için var edildiğini, lisân-ı hâl / hâl dili ile söylüyor. İşte bu bakış, mânâ-yı harfî ile bakıştır. Yani görülene, gösterdiğine göre bakıştır. Ki, makbul olan asıl bakış, asıl görüş ve ilmî / bilimsel seziş ve yöneliş böyle olmalı.

Keza insan da, kendisi için değil, Allah’ı göstermesi maksadıyla yaratılmıştır. Nitekim, bu sebebten ötürü olsa gerek mealen: “Ancak nefsini / kendini tanıyan ve bilen Rabbini bilir ve anlar.” denilmiştir. Çünkü insan, her hâliyle O’nun isim ve sıfatlarına mazhar olması, Allah’ın isim ve sıfatlarını göstermesi, onlara ayna olması için yaratılmıştır.

Nitekim, gözlerimiz O’nun “Basîr” olduğunu, kulaklarımız “Semî” olduğunu, konuşmamız “Mütekellim” olduğunu haber veriyor. Çünkü görmeyen gören gözü, işitmeyen işiten kulağı ve konuşmayan; insana konuşma vasfını veremez.
Fakat hemen hatırlanmalı ki, insanın mazhar olduğu / kendisinde zuhur eden hususların, kendisinde görülen İlahî isim ve sıfatların menbaı / kaynağı; insanın bizzat kendisi değildir. İnsan, sadece mazhardır. Tabiri caiz ise bir ekrandır. Ekranda görülenler, ekrandan değil, sadece ekrandan görülenlerdir. Yani ekran menba’ değil mazhardır. Perde gibi aksettirici ve yansıtıcıdır.

Evet, insan İlahî isim ve sıfatlara âyînelik / aynalık yapıyor. Unutmayalım ki, aynada görülen aynadan kaynaklanmıyor. Ayna; aslın gerçek ve hakikatini, sadece kendisinden aksettirmiş, yansıtmış ve kendisinde tecelli ettirmiş oluyor.

“ (Çünkü) Mânâ-yı Harfî...mânâyı / hakikati okuma yöntemi; gözü, kulağı, aklı, kalbi, ince algı ve sâir insanî lâtifeleri terbiye metodudur. Ki, bu usûl ile terbiye edilen insan; bakıp şahit olduğu her şeyde, asıl gösterilmek istenen saklı / örtülü hakikati insiyaki olarak (İlahî bir sevk ve hisle) algılayıp anlayabilsin...mânâ-yı harfî okumalarıyla iknâ, ıslah ve tedavi olabilsin...

“ ‘Gaybın perdeleri açılsa yakînim / imanım ziyadeleşmeyecek.’ diyen, okuyup yazmayı bilen, Peygamber Efendimiz’in ‘İlim şehrinin kapısı.’ diye tarif ve taltif ettiği Hz. Ali’nin: ‘Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum.’ sözüyle kastettiği, uğruna köle olunacak ‘harfi öğrenme’; mânâ-yı harfî nazarıyla görülebilecek olan mânâ, hikmet ve hakikat mıydı acaba?

“(Büyük bir âlimin) ‘40 yıllık tahsil hayatımda öğrendim.’ dediği ‘Mânâ-yı Harfi’ kavramı, belki de Hz. Ali’nin uğruna ‘40 yıllık köleliğe’ râzı olacağı ‘HARFÎ NAZAR’dır.

“ (Öyleyse) yaratılmış Kur’an olan kâinatın üzerindeki oluş ve işleyişlerle her an gösterilen âyetler ve mânâlar bir kitap gibi okunmalı.

“Yazılmış / indirilmiş kitap (Mushaf) olan Kur’an-ı Hakîm’in izah ve beyanlarıyla talim ve tefekkür edilmeli.

“ ‘Yaşayan Kur’an’ veya saadetli hayatıyla ‘Kur’an’ı yaşamış’ olan Hz. Peygamber’in (sünnetinin / yolunun) mânevî rehberliğinde, öğretip gösterdiği ve yaşadığı gibi, anlaşılmalıdır.” (M.Asıf Işık)

(Çünkü:) “Âyîne (ayna)dır bu âlem, herşey Hak ile kaim (var ve ayakta).

Mir’at-ı Muhammed (Muhammed aynasın)danAllah görünür daim.”

x

“Ey kendini insan bilen insan! Kendini oku. Yoksa,

Hayvan ve câmid (cansız) hükmünde insan olmak ihtimali var.”

x

Zaten:“İlim, ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir.

Sen kendini bilmezsin, bu nice okumaktır?”

(Yunus Emre)