Kazakistan’da parlamento seçimleri

Bu gerekçeleri tek tek irdeleyelim. Birinci gerekçe – milletvekillerinin 4 yıllık görev sürecinde parlamentoda 460 kanun tasarısı kabul edilmiştir. Bunların arasında ülkenin kalkınmasına yönelik gerekli iyileştirme ve reformların yapılmasına ilişkin hukuki düzenleyici mevzuat bulunmaktadır. Bilhassa söz konusu kanunlar devletin işleme sanayi, tarım sanayi, milli güvenlik ve kamu otoritelerinin faaliyeti olmak üzere tüm alanlarını kapsamaktadır. 

İkinci gerekçe – tasarruf. Merkez seçim komisyonunun hesaplamasına göre tüm kademelerdeki milletvekilleri seçimlerinin devlet bütçesine yaklaşık 8 milyar tengeye mal olacaktır. Bununla birlikte iki seçim sürecinin yapılması ek olarak 4,8 milyar tengenin harcanmasını gerektirecektir. Seçim fonlarına gelince, bu hususta da seçimler tasarruf sağlayacaktır: propaganda ve diğer seçim ihtiyaçları için bütçeden kaynak ayrılmayacak, se- çim fonları partiler tarafından oluşturulacaktır.

 Ayrıca seçime katılmak isteyen her siyasi parti yerel meclise adaylar gibi ülkenin Merkez seçim komisyonuna belirli tutar yatırmalıdır. Bu tutar harcanmayacak, hesapta tutulacak ve %7 barajı geçenlere iade edilecektir. Partinin %7 barajı geçmesi durumunda, seçim ücreti iade edilecektir. Aday milletvekili olduğu takdirde, yine seçim ücreti iade edilecektir. Tüm diğer durumlarda hesaptaki tüm paralar devlet bütçesine aktarılacaktır. 

Hâlihazırda ülkede 7 siyasi parti kaydedilmiş bulunmaktadır: “NurOtan” Demokratik Halk Partisi, “Akjol” Kazakistan Demokratik Partisi, “Ulusal Sosyal Demokrat Parti”, “Kazakistan Komünist Partisi”, “Birlik” Partisi”, “Aul” Partisi ve “Azat” Kazakistan Demokratik Partisi. Her parti en fazla 127 aday önerebilir ve her bir aday için 15 asgari ücret tutarında seçim ücreti yatıracaktır. Yerel meclise adaylar gelecek seçimlere girme kararı alması durumunda, 5 asgari ücret ödemelidir. 

Eski milletvekillerinin erken seçimi gerekçelendirdikleri üçüncü sebep – parlamento üyelerini çeşitlendirme gereksinimidir. Parlamentoya yeni güçler ve fikirleri getirme gereksinimi söz konusudur. Bu seçim kampanyası çok hareketli, çok yoğun, siyasi partilerin programları dikkat çekici olacaktır. Parlamentoda daha fazla siyasi partinin temsil edilmesi büyük önem arz etmektedir. Yakın gelecekte ülkenin yargı erkinde yaratıcı fikirlere hakikaten çok ihtiyaç olacaktır. Bu bağlamda henüz parlamenter statüsünde bulunmamış partiler kendi programlarını hazırlamaya başlamıştır. Birçoğu seçim platformlarının belirleneceği parti kurultaylarını ön- görmekte ve adaylarını planlamaktadır. Bununla birlikte yasama deneyimine sahip partiler daha fazla millet- vekili koltuğu kazanma düşüncesindedir. 

Meclis yapısının yenilenmesine gelince, siyaset bilimciler ve bilirkişiler partilere daha fazla gençlere, özellikle “Bolashaklılara” önem vermelerini önermektedir. Kazakistan’ın bağımsızlığı sürecinde Batı’nın önde gelen üniversitelerinde binlerce genç uzman yetişmiştir. Küreselleşme ve entegrasyon döneminde tüm alanlarda bu tür uzmanların bilgileri çok yararlı olacaktır. Özellikle “Bolashak” bursuyla eğitim görmüş olan gençlerin ekonomi alanındaki kanunların gelişmiş ülkelerde nasıl işlediğini ve bu sayede devlet yapılarının etkili olduğunu bire bir bildikleri göz ardı edilmemelidir. 

Bununla birlikte bilirkişiler parlamento erken seçimlerinin Kazakistan’daki parlamenter kurumunun ge- liştirilmesine yeni ivme kazandıracağını belirtmektedir. Diğer bir deyişle, hükümetten gelen kanun tasarılarını düzenlemenin yanı sıra bizzat kendilerinin güncel kanun tasarıları önerisinde bulunabilecek milletvekillerinin yetkileri genişletilecektir. Milletvekilleri düzenli olarak halkla, seçmenleriyle görüşüyorlar, demek ki Kazakistanlıların gündemindeki konuları daha yakından biliyorlar. Genel olarak Ka- zakistanlıların geleceğini emanet edebileceği partiyi, fikri seçmek için yeterli zamanı vardır.