Prof. Dr. Abdulvahap Kara

Kazakistan’da 2022 yılı Ocak ayındaki trajik olaylarla kötü başlamıştı. Kasım’da yapılacak seçimlerle yıl iyi bir şekilde bitmeye aday görünüyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev 1 Eylül 2022 tarihinde sonbaharda cumhurbaşkanlığı için erken seçimlerinin yapılacağını açıklamıştı.

Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Seçim Komisyonunun 4 Ekim de yaptığı açıklamaya göre, ülkede cumhurbaşkanı adayları için kayıt süreci sona erdi.

Kazakistan'da doğan, yaşı 40’ın üzerinde, son 15 yıldır Kazakistan’da ikamet eden, kamu hizmetinde beş yıllık deneyime sahip olan ve ülkenin resmi dili olan Kazakçada akıcı konuşabilen her Kazakistan vatandaşı bir siyasi parti veya bir sivil toplum örgütü tarafından aday gösterilerek cumhurbaşkanı adayı olarak seçimlere katılabiliyor.

Bu şartlara uygun olarak seçimlerde altı aday yarışacak. Bunlar.

  1. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev (69 yaşında, Parlamentodaki üç siyasi parti ve 30’dan fazla sivil kuruluşun birlikte oluşturduğu “halk koalisyonunun” adayı)
  2. JiguliDayrabayev (67 yaşında, Avıl (Oba) Halk Demokrasi Partisi’nin adayı),
  3. Nurlan Avesbayev (65 yaşında, Ulusal Sosyal Demokrat Partisi’nin adayı),
  4. MeyramKajıken (61 yaşında, Amanat Sendikalar Topluluğu’nun adayı),
  5. KarakatAbden (48 yaşında, Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği’nin adayı),
  6. Saltanat Tursınbekov (48 yaşında, Kazak Anaları Gelenek Yolunda” Toplumsal Birlik’in adayı)

Seçimler 20 Kasım 2022’de saat 07.00 – 20.00 arasında gerçekleşecek ve sonuçlarının en geç 27 Kasım günü belirlenmesi bekleniyor.

Siyasal gözlemciler seçimlerin Kazakistan’da bir dönemin başlangıcı olabileceğini işaret ediyorlar. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında “Yeni Kazakistan” stratejisini daha önce açıklamıştı. 200’den fazla kişinin hayatını kaybettiği ve birçok binalarda yangınların çıkarıldığı Ocak olaylarından sonra birkaç gün içinde durumu hızla kontrol altına alarak ülkede huzuru tesis eden Tokayev geçtiğimiz Eylül ayında cumhurbaşkanlığı süresinin henüz bitmemiş olmasına rağmen erken seçim kararı alarak “Yeni Kazakistan” konusunda kararlı olduğunu gösterdi.

Bu, Kazakistan'ın yeni bir demokratik siyasi modele geçmek istediğininilk adımıolarak görülmektedir.Tokayev’in erken seçim kararı bir siyasi başlangıçolarak halkın gözünde samimi bulunuyor ve seçmen tarafından olumlu  değerlendiriliyor.

Tokayev erken seçim kararını halka ilan ettiği 1 Eylül 2022’deki Ulusa Sesleniş konuşmasında “Her vatandaş için açık rekabet ve eşit fırsatlar içeren adil bir Kazakistan yaratıyoruz. Büyük ölçekli siyasi değişikliklerikarşılıklı güven ve hakikat rejiminde yapmak temel olarak önemlidir” dedi.

Bu ifadeler Tokayev’in iktidarının güvenirliliği sağlamak ve buna halkın desteğini kazanmak arzusunda olduğunu gösteriyor. Ayrıca bu karar onun siyasi mücadeleden korkmadığını ve “Yeni Kazakistan” oluşturma fikrinde samimi olduğunu da ortaya koymaktadır.

Bunu onun aynı konuşmadaki şu ifadeleri de pekiştirmektedir:

"...Benim için devletin çıkarları her şeyin üstündedir. Bu nedenle görev süremin dolmasına daha zaman olmasına rağmen cumhurbaşkanlığı erken seçimlerine gitmeye hazırım. Önerilen anayasa değişikliği, iktidarın tekelleşmesi riskini önemli ölçüde azaltacaktır."

Siyasi arenanın yenilenmesi ilkesi yarım yıl önce oluşturuldu. Özellikle o dönemde cumhurbaşkanı, Meclis ile yerel meclis oluşumunda karma bir sisteme geçilmesini önerdi. Yani sadece siyasi partilerin temsilcileri değil, halk tarafından tanınan liderler de adaylıklarını sunabilirler. Ayrıca, icra yetkisine sahip organa diğer siyasi akımların temsilcileri de girebilir. Bu, mevcut hükümetin hakikatli değişiklikler yapacağı anlamına geliyor. Kısacası, daha önce vaat edilen süperbaşkanlıktan başkanlık-parlamenter cumhuriyete geçişe doğru bir adımdır.

"...Ülkemizin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak gibi çok önemli bir hedefimiz var. Devletimizi daha da güçlendirmek için birliğe ihtiyacımız var. Başka yolu yok. Halkımız her zaman barış ve istikrarı her şeyin üstünde tutmuştur. Mevcut jeopolitik koşullarda devletliğimizi güçlendirmeli ve reformlar yapmalıyız” dedi Cumhurbaşkanı 1 Eylül 2022’de yaptığı konuşmanın devamında.

Kazakistan kritik bir jeopolitik konumda yer alıyor ve sadece bölgesinin değil, aynı zamanda Türk dünyasının da önemli ve güçlü bir ülkesidir. 20 Kasım 2022 seçimleriyle içte birlik ve beraberliği sağlayarak daha da güçlü konuma gelmeyi planlayan Kazakistan böylece kötü başlayan 2022 yılı iyi bir sonla bitirecek ve Avrasya’nın yükselen yıldızı olarak yoluna emin adımlarla devam edecektir.