Kazakistan İslam İşbirliği Örgütünün rolünü pekiştirmekte
Şu anda İİÖ en etkili resmi uluslararası Müslüman örgütü konumundadır. Örgüt bünyesinde yaklaşık 1,2 milyar kişi nüfusu ile 57 ülkeyi birleştirmektedir. Örgütün temel amacı, Müslüman devletler arasında işbirliği, uluslar arası platformdaki faaliyete ortak iştirak, üye ülkelerin istikrarlı gelişiminin sağlanmasıdır. İslam ve Avrupa medeniyetlerinin jeopolitik kesişme noktasında bulunan Kazakistan İİÖ faaliyetinin fevkalade moderatörü konumundadır. Astana 2010 yılında AGİT’e başkanlık etmiş, Orta Asya’daki entegrasyon süreçlerinin liderlerinden birin, Şanghay İşbirliği Örgütü, Kolektif güvenlik anlaşması örgütü, Avrasya Ekonomik işbirliği örgütü üyesidir. Günümüzde Kazakistan genel olarak kendisini İslam dünyası örgütü içerisinde başarıyla entegre etmektedir.
Kazakistan, İİÖ Dışişleri Bakanları 38.Kuruluna Başkanı olarak temel görevi olarak İslam topluluğunun güncel sorunlarının etkili çözümü, ayrıca uluslararası güvenliğin, ekonomik ilişkilerin pekiştirilmesi, medeniyetler arası diyalog sürecinin ilerlemesi için örgüt gücünün birleştirilmesi olarak belirlemiştir.
Günümüzde Örgüt üyesi 57 ülkenin 22’i az gelişmiş ülkeler grubunda bulunmaktadır. Kazakistan, bu ülkelerin ihtiyaçları ve gereksinimlerine daha fazla ilgi gösterilmesi için seslenmektedir. Bunun yanı sıra, şu anda üye ülkeler arasında ticari ilişkiler bile kurulmuş değildir, İİÖ üyeleri İİÖ komşularından ziyade Batı ülkeleri ile işbirliğini tercih etmektedir. Kazakistan, neden Güney-Güney hattı üzerinde, yani İslam ümmeti devletleri arasında ticari ve teknik işbirliği geliştirilmesin ki? şeklinde seslenmekte ve örgüt üyeleri arasında karşılıklı yatırımları geliştirme süreçlerinin teşviki ile ilgili önlemler önermektedir.
Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev Kazakistan’ın İİÖ Bakanlar kurulunda başkanlığı çerçevesinde İslam dünyası devletlerinin ekonomik açılımlarının değişimi teklifinde bulunmuştur. İİÖ ülkelerinin sanayi yeniliklerinin geliştirilmesine geçmesi, bilhassa enerji alanında ortak faaliyet planının hazırlanması, ayrıca uluslararası yenilikler merkezinin kurulması önerilen konular arasında yer almaktadır. Ayrıca. Nazarbayev’in önerilerinin İİÖ üye devletlerin etkili yatırım ve siyasi karşılıklı etkileşimi güçlendirmeye yönelik olduğu belirtilmelidir. Bilhassa, şu anda gıda sanayi güvenlik sistemi, küçük ve orta ölçekli işletmeleri destek fonunun kurulması ile ilgili teklif üzerine çalışılmaktadır.
İşbirliğinin entegrasyon sürecini İİÖ üye ülkelerin sağlık alanındaki ortak politikası da desteklemektedir. Kazakistan’ın önerisi üzerine İİÖ Sağlık Komisyonunun Cidde’de düzenlenen 5.toplantısında 2013-2022 yılları için sağlık alanında Stratejik faaliyet programını hazırlama sürecini hızlandırma kararı alınmıştır. Söz konusu programın İİÖ ülkelerin ulusal seviyede uygulayacakları önlemler için “Yol haritası”, ayrıca İİÖ üye devletleri arasında sağlık alanında işbirliği için platform niteliğinde olması öngörülmektedir. Örneğin, İİÖ, İKB ve UAEK’nin İİÖ üye Afrika ülkelerinde ışınlı terapi Merkezinin kurulmasına ilişkin önerisi dikkat çekicidir.
Örgütün üye ülkelerinin kilit sorunlarında birini su temini oluşturmaktadır. Mart başında düzenlenen İİÖ üye devletleri su işletmeciliği bakanları konferansında İİÖ Su konsepti kabul edilmiştir.
Ayrıca, Haziran 2011 tarihinde Astana’da düzenlenen İİÖ Dışişleri Bakanlarının 38.Kurulunda İİÖ insan hakları daimi komisyonunun kurulmasına ilişkin karar alınmıştır. Komisyon, Müslüman ülkelerinin insan hakları alanındaki önde gelen uzmanlarından - 18 üyeden oluşmaktadır. Komisyonun Cakarta’da gerçekleşen birinci toplantısının katılımcıları İİÖ üyelerinin kendi ülkelerinde insan haklarını geliştirme ilkesine bağlı olduklarını belirtmiştir.
Genel olarak, Kazakistan’ın İİÖ’ne başkanlığı örgüt reformlarının zor dönemine denk gelmiştir. Fakat İslam İşbirliği Örgütü Genel sektereti Ekmeledin İhsanığlu’nun deyimi ile, Kazakistan İslam dünyası sorunlarının çözümüne anlamlı katkı sağlamayı başarmıştır.
Muhammet Ceyhan
Stratejik araştırma merkezi
Orta Asya uzmanı