KAZAKİSTAN DIŞ POLİTİKASI’NIN İNSANİ YARDIM BOYUTU

Bütün dünyanın Koronavirüs kriziyle karşı karşıya kaldığı bir gerçektir. Ancak her krizin bir fırsat doğurduğu gerçeğinden hareketle bu durumun da dış politika bağlamında yeni bir fırsatları sunacağı aşikârdır. “Gerçek dost kara günde belli olur” atasözü açısından bakıldığında, bu zor dönemde yapılan yardımların insanların hafızalarından silinmeyeceğini öngörebiliriz. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde devletlerin olumlu imajları onların yaptığı insani yardımla orantılı olacaktır. Öyleyse, COVID-19 salgınının insani yardım konusunu önemli gündem maddesine getirdiğini söylememiz mümkündür. Bu çerçevede Kazakistan dış politikasının insani yardım boyutuna ele almamızda yarar vardır.

9 Mart 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev tarafından kabul edilen “2020-2030 Kazakistan Cumhuriyeti’nin Dış Politikası Vizyonu” belgesinde diğer hedeflerle beraber “insani diplomasi”nin harekete geçirilmesi ve ülkenin dünya toplumunda olumlu imajının yaygınlaştırılması hedefi belirlenmiştir.[1] Dikkat edilirse, Kazakistan 1990lı yıllardan itibaren ülkenin olumlu imajını oluşturmak için çalışmaktadır. Bu hedef esasında insani yardım konusunu ön plana çıkarmaktadır. Zaten son yıllarda Kazakistan Antigua ve Barbuda, Afganistan, Bangladeş, Kırgızistan, Moldova, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Sırbistan, Suriye, Türkiye, Japonya ve diğer ülkelere çeşitli yardımlar göndermiştir. Diğer bir ifadeyle, Kazakistan diplomasisi insani yardım konusunda epey tecrübe edinmiş bulunmaktadır.

COVID-19 salgını durumunda Kazakistan insani yardım konusuna öncelik vermektedir. Örneğin, 2020 Şubat ayında Kazakistan, COVID-19 salgını kriziyle boğuşmakta olan Çin’e tıbbi koruyucu ekipman teslimatı şeklinde insani yardım sağlayan ilk ülkelerden biri olmuştur. Bu yardım hiç kuşkusuz Kazakistan-Çin ilişkilerine katkıda bulunmuş ve Çin’deki Kazakistan algısını da olumlu yönde etkilemiştir.

2020 Mart ayına gelindiğinde Koronavirüs’ün bütün dünyaya yayılmasıyla paralel olarak Kazakistan da kendi önlemlerini arttırmış ve diğer yandan da insani yardım konusunu da ihmal etmemiştir. Bu bağlamda geçtiğimiz günlerde salgınla mücadele kapsamında Kazakistan’da Orta Asya’daki komşularına insani yardım gönderme kararı almıştır. Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Kırgızistan ve Tacikistan devlet başkanlarının resmi müracaatları üzerine bu ülkelerin her birine toplam 3 milyon ABD Doları tutarında 5 bin tonluk Kazak unu teslimatı şeklinde insani yardım sağlamaya karar vermiştir. Bu yardımlar sadece Kazakistan’ın olumlu imajına katkıda bulunmaz, aynı zamanda bölge ülkeleri arasındaki dostluk ve kardeşlik bağlarını güçlendirecektir. Hâlihazırda, Kırgız ve Tacik yetkilileri Kazakistan’a teşekkürlerini iletmektedirler.

Bu çerçevede Kazakistan’ın Kamu Yönetimi Akademisi Diplomasi Enstitüsü profesörü Taisiya Marmontova bu dönemin Kazakistan diplomasisine bir fırsat sunmakta olduğuna dikkat çekerek şunları ifade etmektedir:[2]

“Çok vektörlü diplomasi geleneğine sahip Kazakistan için bu bir gelişmedir ve yeni bir büyüme ufkudur. Kazakistan yeni diplomasi araçlarıyla hareket edeceğini, yeni kaynaklar kullanacağını kabul etmektedir. Artık güç anlamında silahlar konuşmayacak. Bundan sonraki aşamada ülkelerin algıları, davranış sistemleri, uluslararası imajları daha da önemli hale gelecektir. Bu bağlamda, Kazakistan bölgedeki ortaklarını destekleyerek doğru kararlar vermektedir.”

Böylece, insani yardım konusu Kazakistan dış politikasının önemli başlıklarının biri haline gelmiş bulunmaktadır. Kazakistan’ın bu tutumu kendi çapında bölgesel ve uluslararası istikrara katkı sunmaktadır. En önemlisi de, zor durumda kalan halkların temel ihtiyaçları giderilmektedir. Zor günlerde ulaştırılan yardımların unutulmayacağını göz önünde bulundurursak, Kazakistan’ın gerçekleştirmekte olduğu insani yardımlar doğru zamanda ve doğru yerde atılan adım olduğu anlaşılmaktadır.

Not: Cumhurbaşkanı Tokayev, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin Olağanüstü Video Zirvesi’nde COVID-19 salgını durumunda kardeş ülke vatandaşlarına azami yardım sağlanmasının önemini vurgulayarak, gıda güvenliğini sağlamak için Kırgızistan ve Tacikistan’a (her ülkeye 5.000 ton un olmak üzere) destek verileceğini belirtmişti.