Saygıdeğer Önce Vatan Gazetesi okurlarım, 40 yılı aşkın süredir Yeşilay ve Sarıay Derneğinin Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yaptım ve sigara ile ilgili birçok pojeye imza attım. Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığından da destek gördük. Bu projelerimizden en sonuncusu ve de benim için en önemlisi HOAH hastalarının hastanelerde sigara içen öğrenci kardeşlerimiz ile bizzat buluşturmamız olduğunu düşünmekteyim. Bu haftaki yazımı bu illeti kısaca tanıtmaya ayırdım. Şöyle ki,
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) solunumla akciğerlere alınan havanın kolay bir şekilde dışarı verilememesi şeklinde açıklanabilecek bir akciğer hastalığıdır. Bu duruma neden olan iki süreç kronik bronşit ve amfizem hastalıklarıdır. Bilinen odur ki, solunumla beraber, solunum havasındaki oksijenin kana geçtiği, kandaki karbondioksitin ise dışarı çıktığı yer solunum yollarının bitimindeki alveol denilen keseciklerdir. Kronik bronşit ise, alveollere giden ve bronş adı verilen hava yollarının iltihaplanarak daralmasıdır. Amfizem ise bu hava yollarının ve keseciklerin parçalanması ve genişlemesi anlamına gelmektedir. Sonuç olarak solunumda alınan hava alveollere iletilemez ve akciğerde kısıtlanarak kalır. İşte bu duruma KOAH adı verilmektedir.
KOAH’ın akciğerde yarattığı değişiklikler diğer hastalıklara da neden olabilmektedir. Bu nedenledir ki KOAH hastası olan kişilere Amfizem ve kronik bronşit tanısı da konulabilir.
KOAH’ın en önemli nedeni olarak sigara içiciliği gösterilmektedir. KOAH, dünya çapındaki en yaygın hastalıklardan biridir. KOAH’ın ilerlemesi günlük içilen sigara sayısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. KOAH önceden erkeklerde daha sık görülürdü. Ancak günümüzde kadınlarda da, sigara tüketiminde artışla beraber, sıklıkla görülen hastalıklar arasındaki yerini almıştır.
KOAH’ın meydana gelmesini sağlayan diğer nedenleri ise şöyle sıralanabilir;
Maden ve metal işçiliği, ulaşım sektörü, odun ve kağıt imalatı, çimento, tahıl ve tekstil işçiliği gibi mesleki faktörler. Genetik hastalıklar, Hava kirliliği ,Yaş ve cinsiyet gibi faktörler.
Bu hastalığın önemli belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
KOAH kalıcı akciğer hasarı oluşuncaya dek genellikle belirtilere neden olmayabilir. Ancak, belirtiler ortaya çıktıktan sonra, hastalığa neden olan sigara gibi faktörler ortadan kaldırılmazsa, zaman içerisinde sürekli olarak kötüleşmekte prognoz yani hastalık kötüye gitmektedir..
KOAH ‘nın belirtilerini ; Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı, hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma, beyaz, sarı veya yeşil renkli görünümde balgam çıkarma, siyanoz (özellikle ağız, göz ve tırnak çevresinde ciltten mavimsi bir renk) sık solunum yolu enfeksiyonları, yorgunluk, bitkinlik, halsizlik, depresyon, istenmeyen kilo kaybı (ileri aşamalarda) ayak bileklerinde, ayaklarda veya bacaklarda şişme olarak sıralamak mümkündür.
KOAH hastalığını nasıl teşhis edebiliriz? Yani nasıl tanı koyabiliriz? Bunun Yöntemlerini kısaca şöyle özetleyebiliriz:
KOAH tanısı kişinin muayenesi sonrası şikayetleri de göz önünde bulundurularak konulmaktadır. KOAH tanısı için hekiminiz tarafından birden fazla test önerilebilir. Bu testlerden bazıları; Akciğer röntgeni, kan sayımı, biyokimya, arteryal kan gazı tayini, solunum testi ve hekim tarafından gerekli görülmesi durumunda tomografi çekimi önemlidir.
Solunum fonksiyon testi (spirometre aygıtı) KOAH tanısının kesinleştirilmesinde kullanılan bir tetkiktir. Uzun dönemli nefes darlığı, öksürük ve balgam şikayetleri olan, sigara kullanma öyküsü bulunan hastaların solunum hacimleri ve havanın solunma hızı tespit edilerek KOAH tanısının konmasında ve diğer akciğer hastalıklarından ayrıştırılmasında büyük önem taşımaktadır.
Akciğer röntgeni ile kan tetkikleri, özellikle bir akciğer enfeksiyonu şüphesinde kullanılmaktadır. Arteryal kan gazı ise solunum yetmezliği durumunda, yetmezliğin seviyesini ve türünü tesbit etmek için kullanılmaktadır.
KOAH hastalığının sağıtımı yani tedavisi nasıl yapılmalıdır?
KOAH’ta oluşan akciğer hasarı bir defa meydana geldikten sonra iyileştirilebilir veya geri döndürülebilir değildir. Ancak yapılan tedaviler, hastalığın belirtileri hafifletilebilir, hastalığa bağlı komplikasyonlar ortadan kaldırılabilmekte veya hızlı seyreden hastalığın yavaşlamasına belirli ölçüde yardımcı olabilmektedir. Şayet, tedavisi yapılmayan KOAH hastaları ise, hastalık ilerledikçe günlük hareketlerini bile yapamaz ve bir süre sonra yatağa bağlı duruma gelebilirler. KOAH teşhisi konulan kişi eğer sigara kullanıyorsa, en kısa zamanda sigarayı bırakması gerekmektedir. Sigaranın bırakılması, akciğer hasarının artışını belirli ölçüde durduracağı gibi, kişinin daha rahat nefes almasını sağlayacaktır.
Tüm bu bilgilerin ışığı altında, sigara ile olan samimiyetinizi (!) bir kez daha gözden geçirmeniz ümidi ile sağlıklı, mutlu nice güzel dumansız günler diliyor, saygılar sunuyorum.
