Haber: Mert Osman Erman
Çalışmaları, kan satan işletmelerin HIV'in kırsal Çin'de yayılmasına yol açtığını ortaya çıkardı.
Çin'de AIDS aktivizminin ön saflarında yer aldı ve ülke genelinde hastaları tedavi etmek için genellikle kendi masraflarıyla seyahat etti.
1927'de Shandong eyaletinde doğan Gao ve ailesi II. Dünya Savaşı sırasında merkezi Henan eyaletine kaçtı.
Eğitimli bir jinekolog olan Gao, ilk AIDS hastasını 1996'da Henan eyaletinde buldu.
1980'lerde ve 1990'larda, Henan gibi kırsal alanlarda kan satışı yaygındı. Tarım topluluklarında sınırlı ekonomik fırsatlar, geçimlerini sağlamanın az yolu bıraktı ve kan satışı genellikle yerel hükümetler tarafından destekleniyordu. Ancak o dönemde kırsal Çin'de HIV teşhisi konulan vakalar azdı ve AIDS konusundaki düşük farkındalık nedeniyle, HIV+ hastalardan da kan toplandı, hastalığın yayılmasına neden oldu.
O dönemde Çin yetkilileri, HIV'nin ya cinsel yolla ya da hamilelik sırasında anneden çocuğa bulaştığını düşünüyordu. Dr. Gao, bir hastasının bu kategorilere uymadığını ancak kan transfüzyonu geçmişine sahip olduğunu keşfettiğinde bir aydınlanma yaşadı.
"Büyük Anne Gao" olarak bilinen Gao, Henan'daki "AIDS köyleri"ni araştırmak için köylere gitti. Rapora göre 100'den fazla "AIDS köyü"nü ziyaret etti ve binin üzerinde aileyle tanıştı. Genellikle kendi masraflarıyla yiyecek, giysi ve AIDS hakkında basılı kaynaklar dağıttı.
Henan yetkilileri başlangıçta kan satışı uygulamasını örtbas etti, ancak 1990'ların ortalarında işletmeleri kapattı. Ancak Dr. Gao, ülkedeki HIV'in yayılması konusunda konuşmaya devam etti.
2010 yılında BBC'ye verdiği bir röportajda "Daha büyük. Ülke çapında, her yerde. Gözlerimle gördüm her şeyi. Kan satışı yasadışı. Eskiden açık ve kamuydu. Şimdi yeraltı" dedi.
Dr. Gao, Çin'de 10 milyon kişinin HIV enfekte olduğunu iddia etti, bu, Pekin'in resmi rakamı olan 740,000'den çok daha fazlaydı. Ancak bu yetkililer tarafından tartışmalı bulundu.
O, AIDS salgınını ortaya çıkaran ilk Çinli doktor olmasa da, çabaları ülke içinde ve dışında durumu bilinir hale getirdi. Columbia Üniversitesi'nde profesör olan Andrew Nathan, "Gao Hanım, Henan eyalet hükümetine AIDS'in kan satın alma istasyonları tarafından yayılma sorununu taşıyamayınca, hikayeyi New York Times gazetesine bir muhabire taşıdı" dedi. "Henan kan satışları AIDS salgını hikayesi gazetenin birinci sayfasında yer aldı ve uluslararası bir skandal haline geldi, bu da Çin hükümetini bir şeyler yapmaya zorladı."
Bu, 2000'lerin başında Dr. Gao'nun bulgularına yönelik daha fazla medya kapsamına yol açtı. Ayrıca birçok yerel ve uluslararası ödül aldı.
Çin yetkilileri başlangıçta ona hoşgörülü davrandı. Devlet televizyonu CCTV, 2003'te
onu "Çin'i harekete geçiren figürlerden biri" olarak överken, "insanların önyargılarını ve korkularını dağıtan derin bilgisi ve mantıklı düşünce, yardıma muhtaçların çaresizliğini ısıtan anlayışlı annelik sevgisi ve özverili tutkusu"nu övdü.
Eski ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Dr. Gao'nun "bildiğim en cesur insanlardan biri" olduğunu söyledi.
Ancak Henan yetkilileri daha sonra onun yetkililere yönelik eleştirilerinden rahatsız oldular. 2009'da Çin'den ayrıldı, gözetim ve yerel yönetimden gelen artan baskılar karşısında.
New York'a taşındı ve ölümüne kadar orada yaşadı. Eşi Guo Mingjiu 2006'da öldü. İki kız ve bir erkek çocuğu hayatta kaldı.
Dr. Gao, doktor olarak çalışmaları nedeniyle övgü aldığı halde, çocuklarından uzak kaldı.
En büyük kızı, annelerinin "başkalarını kurtardığını ancak ailemizi yok ettiğini" bir araştırma yazarına göre söyledi.
"Grandma Gao" kendisi de bir zamanlar bana şunu söyledi: İyi bir doktordum ama iyi bir anne değildim," dedi araştırma yazarı Shiyu Lin.
Uzun bir süre boyunca Çin'den uzak kalan Dr. Gao'nun ölümü, bazı Çinli internet kullanıcıları tarafından yas tutuldu.
Bir Weibo sosyal medya platformu kullanıcısı, "O büyük bir figürdü. Ancak günümüz gençleri o tarihi bilemeyebilir," dedi.
Çinli gazeteci Li Weiao, "Haber çalışanlarımızın veya haber okuyucularımızın kuşağı onu biliyor ve hatırlıyor. Bu [haber], Jiang Yanyong ve Li Wenliang gibi diğer Çinli doktorlarının adını hatırlattı," dedi. Bu, sırasıyla 2003 SARS salgınının ve Covid pandemisinin ihbarcılarına atıfta bulunan Li Weiao'nun sözleri.
