Analitik düşünceye dayalı akılcı eğitimden yoksunluk, madde bağımlılığında bir faktördür.
Analitik düşünce, olayların neden-sonuç çerçevesinde aklın süzgecinden geçirilerek analiz edilmesidir. Sorgulamayan ezberci eğitim sisteminde yetişenlerin mantık, muhakeme ve analitik düşünce sistemleri çok da kullanılmadığı için gelişim eksikliği içindedir.
Madde bağımlılığı konusunda aynı şartlara maruz kaldıkları halde muhakeme yeteneği analitik düşünce sistemi gelişmiş olanların ileriyi görebilmeleri, sorumlu davranmaları onlar için iç kontrol mekanizmasıdır.
Okullarımızda daha fazla mantık, felsefe, sanat, matematik vb derslere ağırlık verilmesi madde bağımlılığının azaltılmasında bir diğer faktör olabilecektir.
Madde bağımlısı yakınına ait bir söz
“Bıraktıktan sonra daha kötü oldu”
Hiç kimse alkol sigara ya da uyuşturucuyu bıraktıktan sonra daha kötü olmaz.
Ancak ilk bırakıldığı dönemlerde yoksunluk belirtileri nedeniyle sıkıntılar yaşaması kaçınılmazdır. Bu sıkıntılara "iyileşmenin müjdecisi, semptomları, belirtileri, ayak sesleri vb" olarak anlam yükleme tahammül gücümüzü arttırır.
Bıraktıktan sonra ki sağlıklı yaşamın resmine odaklanmak ve yoksunluk belirtilerine yükleyeceğimiz anlam bizi motive edecektir. Unutmayalım ki bağımlılıktan kurtulmak zorda olsa imkansız değildir en önemli konu bizim istekli olmamız ve işin uzmanının devrede olmasıdır
Madde Bağımlılığı ve Aldatıcı Sözler
1. “Ben bağımlı olmam”
Herkes bağımlı olabilir. Madde kullanımı biyolojik psikolojik değişimlere neden olur.
2. “Bir Kere Kullanmaktan bir şey olmaz” ,
Kokain ve benzeri maddeler ilk kullanımdan sonra bağımlılık yapabilir. İlk kullanımdan sonra 2. Kullanılmasından sonra ikinci kez kullanılması daha kolaydır. Korku kalmamış maddenin nasıl temin edilebileceği öğrenilmiş uyuşturucuya karşı değerler anlamsızlaşmıştır.
3.“Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz”
Tüm bağımlılar ara sıra kullanmak niyetiyle başlar.
4.“Ramazan boyu bırakabiliyorum”
Bazı alkol bağımlıları Ramazan süresince hiçbir profesyonel destek almadan alkolden uzak durabilirler. Bu onların tehlikeli alkol kullanıcısı ya da bağımlısı olmadığı anlamına gelmez. Bağımlılık kriterlerinden biri sık bırakma girişimi olmasıdır
5.“Esrar, alkol ve sigaradan daha tehlikeli değildir”
Esrar bağımlılık yapan uyuşturucu bir maddedir. Alındıktan sonra 30 gün süreyle dokularda kalır. Bellek zayıflaması öğrenme bozukluğu, solunum sistemi bozukluklarına neden olabilir. Esrar şizofreni tehlikesini 7 kat arttırır. Esrarı kanser yapıcı etkisi sigaraya göre daha yüksektir.
6.“Beni bu maddeyi kullanmaya başka nedenler itti”
Madde bağımlısı kişiler bu maddeleri kullanma nedeni olarak başkalarının davranışlarını gösterirler. Kişi kendi davranışlarının sorumluluğunu üstlenmesi gerekir.
7.“Ben kontrol edebilirim”
Madde kullanmak için gerekli ilk adımı kolaylaştırır. En doğrusu ortamın terk edilmesi çevrenin değiştirilmesidir. Bağımlılık batağına gırtlağına kadar saplandığı halde kontrol edebilirim duygusunu devam ettirenler çoğunluktadır
8.“Benim iradem güçlüdür”
İrade-Bağımlılık ilişkisi yoktur. Kişilik patolojileri madde kullanımında neden olabilirken böyle bir sorunu olmayanlarda bağımlı olabilmekteler.
9.“Herkes kullanıyor ve bir şey olmuyor”
Bu düşünce kişinin kendisine yandaş arama çabasından kaynaklanır. Çevredeki madde bağımlısı kişilerin zararlarının gözlenmeye başlaması zaman alabilir
10.“Sadece zayıf bireyler bağımlı olur”
Bunun tam tersi de doğrudur. Ancak madde kullanımı kişiyi zayıf birey haline sokar.
11.“Uyuşturucu kullanımı bazı ülkelerde yaşam biçimi, neden değiştirilmedi ki?”
.Bazı bölgelerde geleneksel olarak hoşgörünün dozu yüksek olabilse de dünyanın hiçbir ülkesinde uyuşturucu kullanımı yaşam biçimi haline gelmemiştir.
Çocuklar Diyorlar ki.
1.“Sen niye sigara/alkol içiyorsun?”
Gerçekçi aydınlatıcı ve ders çıkartan sözlerimiz olsun
Bazı arkadaşlarım ve çevrem yüzünden bende kulandım onlara uymak gerektiğini düşünüyordum o günlerde bilgi açısından yetersizdim ancak şimdi ki kadar bilgiye sahip olsaydım kesinlikle kullanmazdım
2.“Güzel bir şey olmasa, herhalde kimse içmezdi”
Genellikle izlenilen filmler ve dizilerden etkilenme vardır. Bunun gerçekçi olmadığını ve filmin sonun da uyuşturucu kullanan kişinin kötü durumuna şahit olabileceğini görürüz.
3.“Ben niye 18 yaşına kadar alkol içemiyorum?”
Yasal değil çünkü insan beyni gelişim süreci içindeyken alkol vb maddelerin olumsuz etkisi çok daha fazladır
Kanyak: Prof. Dr. Kültegin Ögel "Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap"