Değerli okurlarım bu makalemde siz değerli okurlarıma ceza davalarında

istinaf kanun yolundan bahsetmek istiyorum. 

İstinaf mahkemeleri  ilk derece mahkemelerinin yani yerel mahkemelerin vermiş olduğu kararı hukuka aykırılık olup olmadığı yönünden inceler. 

Yargıtayın iş yükünü azaltmak amacı ile kurulmuş bir kanun yoludur.  Burada ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu kararlar istinaf mahkemeleri tarafından denetlenir ve hukuka uygun hale getirilir

İlk derece mahkemesinin  verdiği karar aleyhine öncelikle yapılacak şey istinaf kanun yoluna gitmektir. Şartları oluştu ise yargıtaya da temyiz yoluna gidebilirsiniz . 

İstinaf mahkemesi sizin talebiniz  olmadan yerel mahkemenin kararını incelemez. Bunun için sizin talep etmeniz şart.

Siz 15 sene ve daha fazla hapis cezasına mahkum oluysanız İstinaf mahkmesi yani Bölge Adliye Mahkemeleri zaten sizin dosyanızı resen yani siz talep etmesenizde inceler. 

Peki gelelim siz bir kararı nasıl istinaf edeceksiniz . öncelikle size ceza veren mahkemeye yazılı bir dilekçe vererek istinaf edebilirisniz. Ya da o mahkemenin katibine gidersiniz sözlü olarak da kararı istinaf mahkmesine göndermek istediğinizi söyleyebilirsiniz. 

Peki siz bu kararı ne kadar sürede  istinafa göndermelisiniz?

Karar sizin yüzünüze hakim tarafından açıklandı ise siz  bu kararı 7 gün içinde istinaf mahkemesine göndermek zorundasınız.Ama bazı durumlarda siz duruşmada hazır olmayabilirsiniz ve mahkemeniz o gün karar vermiş olabilir bu  durumda karar size tebliğ edilir  bu kararın size  tebliğinden  itibaren yine aynı şekilde  7 gün içinde sizin bu kararı istinaf mahkmesine gönderilmesi için başvuru yapmanız gerekmektedir.

Peki bizim için verilen kararı oranın cumhuriyet savcısı da istinaf mahkemesine gönderebilir mi ? Evet gönderebilir.  Ama cumhuriyet  savcısı istinaf mahkemesine gönderirken açıkça gerekçe göstermek zorundadır.Peki biz cumhuriyet savcısının  kararımızı temyiz ettiğinden nasıl haberdar olacağız. ? Size  zaten cumhuriyet savcısı aleyhinize istinafa gönderirse bu dilekçesi tebliğ  edilir ve edilmek zorunda .

Peki  bu dosyanın müştekisi katılanı  katılma talebi karara bağlanmamış kişiler suçtan zarar gören kişiler istinafa dosyanın gönderilmesini  isterken  dilekçesinde gerekçe göstermek zorunda mı ? Hayır göstermek zorunda değil onlar gösteremse de dosya istinafa gider.

Tüm meslekdaşlarımın dikkatine  siz istinaf dilekçesinde gerekçe göstermek zorunda değilsiniz. Yani siz gerekçe gösterseniz de göstermeseniz de istinaf mahkemesi inceleme yapmak zorundadır. Ama  tabi ki gerekçe gösterirseniz istinaf mahkemeleri kararı daha iyi denetler 

Biz istinaf incelemelerini  duruşmalı isteyebilir miyiz ?Evet isteyebiliriz . Ama tabiî ki bunu istinaf mahkemesinin bunu uygun görmesi gerek . 

Eğer istinaf mahkemesi duruşma yapılması talebinizi kabul etti diyelim o zaman  duruşma yapar ve duruşmanın sonunda ya sizin istinaf başvurunuzu red kararı verecek ve ya  yerel mahkemenin kararını kaldırarak yeniden karar verecek . Yani ya reddedecek ya da kendisi kara verecek başka şans yok . İstinaf mahkemesi  yerel mahkemenin kararını bozayım yeniden karar versin diye yerel mahkemeye göndermez. 

Biz Avukatlar yerel mahkemelerin verdiği son nihai kararları istinafa göndeririz mesela beraat kararını mahkumiyet kararını davanın reddi gibi  düşme gibi kararları istinaf mahkemesine göndeririz.Tabi bu arada bazı arar kararlar oluyor başak kanun yolu kapalı olan ara kararlar  biz onları da istinafa gönderebiliyoruz. Ama mahkemenin verdiği ara karar aleyhine siz itiraz etme durumunuz  olmasına rağmen itiraz etmediniz bu durumda siz  istinafa gidemezsiniz değerli dostlarım . Yani o şansı kaybetmiş olursunuz . 

Peki hangi kararlar resen istinaf denetimine tabi olacak ? 

Aldığınız ceza 15 yıl ya da üstü ise tabiî ki resen istinafa gidecek .  

Peki bir mahkemenin dosyasında yargılanan birden fazla sanık varsa ve bu sanıklardan bazıları istinafa gönderdi bazıları göndermedi  ise bu durumda kararı istinafa göndermeyen kişiler yani sanıklar da yararlanabilir mi  çıkacak karardan ? tabiî ki elbette yararlanır .Biz buna istinafın sirayeti deriz. O kararı istinafa göndermeyen sanıklar da eğer istinaf isteminde bulunmamış  olan sanıklar da bu karardan yararlanır. Mesela  güveni kötüye kullanma suçunu sizin mahkmenizin hakimi  emniyeti suistimal olarak değerlendirdi  ve yanlış bir değerlendirme yaparak hüküm kurdu diyelim bu kararı istinafa bazı sanıklar gönderdi bazıları göndermedi ise istinaf mahkemesi de hakimin verdiği kararı suç vasfında yanılma nedeni ile bozdu ise bu karardan tüm sanıklar tabiî ki elbette yararlanacaktır.

Peki biz hangi kararları  istinaf mahkemesine gönderemeyiz yani kanunen bu konuda hangi noktalarda kısıtlıyız ??

Size mahkeme tarafından sadece adli para cezası verildi ise siz bu kararı  istinaf mahkemesine kesinlikle gönderemezsiniz. Ama size önce hapis cezası verildi ve sonra bu karar adli para cezasına çevrildi ise bu kararı tabiî ki  istinafa gönderebilirsiniz değerli dostlarım ..

Mesele siz hırsızlıktan 6 ay hapis cezası verildi bu ceza adli para cezasına çevrildi ve size 2000 tl adli para cezası verildi ise siz bu kararı istinafa gönderebileceksiniz 

  • Size verilen cezanın kanundaki üst sınırı  500 günü geçmeyen  adli para cezasını gerektiren bir suç ise ve siz bu suçtan beraat etti iseniz bu karar  aleyhine istinafa gidemezsiniz. .

Bazı özel ceza yasalarında kesin olduğu yazılı olan hükümler aleyhine de siz  istinafa gidemezsiniz .

Akıl hastaları hakkında verilen güvenlik tedbirleri hakkında istinafa gidilmez . Aynı şekilde çocuklara verilen güvenlik tedbir kararına karşı istinafa gidilemez. 

Biz yeter ki istinaf mahkemesine  usulüne uygun istinaf başvurumuzu yapalım Mahkememiz başvurumuzu istinaf mahkemesine gönderir. Burada yargıtaydakinin aksine size istinaf mahkemesi cumhuriyet savcısı görüşünü tebliğname ile siz gönderecek diye beklemeyin yanılırsınız Savcı burada  görüşünü duruşmada sözlü olarak bildirir ya da istinaf dosyanıza görüşünü yazılı olarak koyar . 

Diyelim istinaf mahkemesine dosya geldi istinaf mahkemesi ne yapacak tabiî ki ön inceleme yapacak .Bu ön incelemesinde sizin istinaf başvurunuz süresinde oldu mu olmadı mı ona bakar kendisi yetkili mi değil mi ona bakar.  Diyelim ki siz istinaf başvurusunda bulundunuz ama ön incelemede  başvurunuz reddedildi bu karara itiraz edebilir miyim nereye itiraz edebilirim Avukat hanım derseniz . Tabi ki edebilirsiniz bir sonraki daireye edebilirsiniz .  . 

İstinaf mahkemesinin sizin dosyanızı esastan incelemeye alabilmesi için usuli bir eksiklik olmaması gerekiyor dosyanızda . usuli eksiklik olmadığına kanaat getirirse dosyanızı  esastan incelemeye alır .

.Evet siz tüm aşamaları geçtiniz ve istinaf  mahkemesinde dosyanızın esatan incelemeye alınmasına hak kazandınız peki istinaf mahkemesi nasıl karar verecek dosyanız hakkında ?

  • İstinaf mahkemesi dosyanızı inceleyerek esastan başvurunuzu reddedebilir.
  • Veya kendisi yerel mahkemeymiş gibi hareket eder ve gördüğü hukuka aykırılıkları düzelterek kararı onaylar yani kendisi yerel mahkeme hakimin kararını düzeltir onarır ve düzelterek onaylama kararı verebilir.
  • İstinaf mahkemesi  önemli hukuka aykırılıklar tespit ederse yerel mahkeme kararını  bozar ve dosyanın yeniden incelenmek üzere ve karar verilmek üzere yerel mahkemeye gönderebilir. 
  • Yada dosyanın  istinaf mahkemesinde yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığı işlemleri yapılmasına karar verir .

Peki  siz istinaf başvurusunda bulundunuz ve istinaf mahkemesi sizin bu başvurunuzu esastan reddetti bu ne anlama gelir??

Bunun yasal anlamı sizin hakkınızda karar veren hakimin kararı istinaf mahkemesi hakimlerince doğru bulunmuş ve hiçbir hukuka aykırılık bulunmamış demektir. Bu durumda ne  olacak peki ? istinaf incelemesi  sona erecek demektir. Bunun yasal anlamı değerli dostlarım . 

Peki istinaf mahkemesi ne gibi durumlar oluştuğunda hakimin kararını esastan reddedebilir ?

Yerel mahkemenin kararında usuli bir eksiklik  yoksa hukuka aykırılık yoksa delilleri değerlendirmesinde bir hatası yoksa sanığın suçu işleyip işlemediği  konusundaki hukuki görüşünde bir yanılması yoksa istinaf yerel mahkeme hakiminin kararının  onalar değerli dostlarım . 

Peki biz ceza aldık istinafa gittik istinaf da hakimin kararını doğru buldu Avukat hanım şimdi biz ne yapacağız diyorsanız işte cevabı sizin kararınız yargıtaya temyiz edilebilecek karar ise yargıtaya temyiz edebilirsiniz ama yargıtaya gönderilmeyecek karar ise maalesef kararınız kesinleşmiştir diyebilirim . 

İstinaf hakimleri yerel mahkemenin kararını düzelterek onaylayabilir dedim az önce burada istinaf hakimleri yerel mahkeme hakimlerinin kararında hukuka aykırılık olduğunu tespit etmiştir ama bunu basit hata olarak görmüştür ama bunu yerel mahkeme hakimine göndermeye gerek görmeden  basit bir şekilde kendisi düzeltebileceğine kanaat getirerek  kararı düzelterek onaylar ve sizin başvurunuzu esastan reddeder örneğin hakim yanlışlıkla kanun maddesini  kararında yanlış yazmış olabilir cezayı artırırken ya da indirirken gerekli indirim ya da artırım eksik ya da yanlış yapılmışsa bu gibi hakimin ufak tefek hatalarını düzelterek  onaylama kararı verebilir. Örneğin davayı kazanan Avukatın ücretini  hesaplarken yanlışlık yapılmışsa bu gibi basit hataları istinaf hakimleri düzelterek başvurunuzu esastan reddedebilir.

Siz şartları  oluştu ise esastan red kararına karşı bu kararı yargıtaya taşıyabilirsiniz değerli dostlarım . 

İstinaf mahkemesi  sizin istinaf başvurunuzu inceledikten sonra yerel mahkeme hakiminin kararında önemli hukuka aykırılıklar tespit ederse yerel mahkeme hakiminin kararının bozulmasına ve davanın yerel mahkeme hakimine gönderilmesine karar verir. 

Bunlar  ne gibi durumlardır  siz değerli dostlarıma açıklayayım mesela siz duruşma esnasında hakimi reddettiniz siz reddettiğiniz  halde hakim  davaya bakmaya devam etti ve karar verdi diyelim bu bozma nedenidir. İstinaf o hakimin kararını bozar . 

Yine örneğin duruşmada hazır bulunması gereken kişilerin yokluğunda karar verilirse bu da bozma nedenidir. 

Peki istinaf mahkemesi yerel  mahkeme hakimin kararını bozdu yerel mahkeme hakimi ne yapacak ? yerel mahkeme hakimi yeniden yargılama yapacak  bu durumda yerel mahkeme hakimi eski kararında  direnme kararı veremez . Yerel mahkeme hakimi sizin size ceza veren hakiminiz istinaf hakimlerinin tespit ettiği hukuka aykırılıkları giderecek ve yeniden yargılama yapacak ve vicdanen yeniden karar verecektir.  Yeniden hüküm tesi edecektir Burada yerel mahkeme hakimi bağımsızdır bu güvence altındadır. Yeni bir yargılama ile eski eksiklikleri de gidererek yeni karar vermek zorundadır. 

Eğer istinaf mahkemesi yaptığı yargılama sonucunda yerel mahkeme kararının bozulmasına gerek kalmadan bir kovuşturma yaparak  kendinsin yeniden bir karar vermesini mümkün görürse davanızın istinaf mahkemesinde görülmesine karar verebilir. Örneğin yerel mahkeme kararı gerekçesiz ise ve ya savunma hakkı kısıtlandı ise bu eksikliği  kendisi yargılama yaparak yerel mahkmenin kararını bozmadan  duruşma yaparak karar verir tabiî ki bu arada  bu duruşmada sanki yeniden sil baştan mahkeme oluyormuşçasına keşif yapabilir tanık dinleyebilir  bilirkişi dinleyebilir.

Peki istinaf mahkemesi  duurşma yapılmasına kara verdi diyelim tutuklama kararı verebilir mi ? Evet verebilir ? Adli kontrol kararı verebilir mi ? Evet verebilir . Peki bizi tahliye edebilir mi ? Evet edebilir . Yakalama kararı verebilir mi ?= Evet verebilir . 

Peki biz istinaf mahkemesinin esatan red kararını temyiz edebilirmiyiz ? Evet edebiliriz . 

İstinaf mahkemesi  yerel mahkemenin kararını kaldırdı ve yeniden hüküm verdi bu karar aleyhine yargıtaya temyiz başvurusunda bulunabilir miyiz ?  evet bulunabiliriz .Peki uygulamada istinaf mahkemesinin bazı kararları kesin oluyor biz Avukatlar olarak bu kararları yargıtaya taşıyamıyoruz  peki bu kararları istinaf mahkemesi cumhuriyet savcıları  itiraz ederek yargıtaya gönderemez mi ? Evet gönderebilir . savcılar itiraz ederek gönderebilir . Başsavcı ya resen ya da sizin ona yapacağınız itiraz ve istek üzerine harekete geçerek  30 gün içinde itiraz edebilir . Ama sanık lehine istinaf savcısı itiraz edecek ise bunun için bir süre sınırı yoktur.  5 sene sonra bile sanık lehine itiraz edebilir yargıtaya .

  .Siz yerel mahkeme tarafından hakkınızda verilen kararı  istinaf mahkemesine taşıdınız diyelim istinaf mahkemesi kararı eğer sadece siz  temyiz ettiyseniz sizin aleyhinize bir karar veremez. Yani yerel mahkeme hakiminin verdiği cezadan daha fazla ceza veremez biz buna hukukta aleyhe bozma yasağı deriz .

Ama sizin hakkınızda verilen kararı savcı da temyiz etti ise aleyhinize istinafta karar çıkabilir. 

Bu konudaki tüm sorularınızı  0 532 508 90 45 nolu irtibat telefonuma bildirebilirsiniz. 

AVUKAT NEVİN ÖMEROĞLU DEMİREL İSTANBUL BAROSU AVUKATI 

İRTİBAT TEL 0 532 508 90 45 BAKIRKÖY/İSTANBUL