7-Büyüme ve gelişmeye mevsimlerin etkisi nedir?
İnsan büyüme ve gelişmesine mevsimlerin etkileri çeşitli araştırmalarda gözlenmiştir.
Tanner, çocukların boyca büyümelerinin ilkbahar döneminde, vücut ağırlığınca da büyümelerinin sonbahar döneminde hızlandığı saptanmıştır. Mart ve mayıs aylarında rastlanan ortalama boy büyüme hızı eylül ve ekim aylarındaki boy büyüme hızının iki katına denk gelmektedir. Bu mevsimsel değişikliklerin etkileri, yetersiz beslenen çocuklarda bile görülmektedir.
8-Büyüme ve gelişmeye hastalıkların etkisi nedir?
Bilindiği gibi insan organizmasının temel yapı taşı proteinlerdir. Hastalık ve yaralanmalar protein metabolizmasını olumsuz yönde etkiler. Böylece büyümede yavaşlama görülür.
Özellikle uzun süreli (kronik) hastalıklar büyümeyi yavaşlatırken, kısa süreli (akut) hastalıklar pek etkilemez.
Çocuklarda hastalık nedeniyle duraksayan büyümenin hızlandığı ve hastalığa bağlı açığı kapattığı bir dönem vardır. Bu dönemde çocuk normal büyüme hızının yüzde 400üne kadar çıkabilen bir büyüme ve gelişme gösterebilir.
Burada önemli olan kronik hastalıklardan sonra bu devreyi iyi koşullar altında geçirmektir. Eğer bu koşullar yaratılırsa çocuk normal büyüme seyrini yakalayabilir. Kuşkusuz bu dönemde doktor kontrolündeki bir çalışma büyük önem taşımaktadır. Burada antrenör, aile ve doktor sıkı bir işbirliği içinde olmalıdır.
9-İnsan vücudunun çevresel ve iklimsel koşullara uyumu nasıldır?
İnsan vücudu yaşadığı çevre, bitki örtüsü ve iklim koşullarına uyum sağlamaktadır. Bu da onun büyüme ve gelişimi üzerinde etkili olmaktadır. Örneklersek, kuru ve sıcak iklimi olan Sahra çöllerinde yaşayanlar ince uzun, derialtı yağdokusu çok az, uzun kol ve bacaklara sahip, gövdeleri kısa, ince ve uzun el ayakları olan insanlardır. Nemli ve sıcak ortamı olan Endonezya, Malezya Amazon kuşağında yaşayan insanlar ise kısa boylu kütleli olmaktadır. Çok soğuk iklimlerde yaşayan Eskimolar ise kısa boylu, deri ve kas altı ve kasarası yağ miktarları çok yüksek, kısa kol ve bacakları olan insanlardır.
Çevrenin bir başka etkisi de yapılan bir çalışmada, Kaliforniyada yaşayan Japon çoçuklarının, Japonyada yaşayanlara oranla daha iri olması ile gözlenmiştir.
Ayrıca, Kato ve İshikonun çalışmalarında kırsal alanlarda ağır iş yaparak çalışan çocukların özellikle bacak uzunluklarında kısalıklar olduğu görülmüştür.
Bu örneklerde olduğu gibi insan vücudu yaşadığı çevre ve iklime uyum sağlamaktadır.
Bu uyum süreci de ikliminden iklime değişmektedir. Kimi iklimlerde birkaç jenerasyon, kilimlerinde ise daha fazla jenerasyon gerekmektedir.
10- Çocukta erken ve geç gelişim nedir?
Bu olgu ergenlik öncesi, ergenlik dönemi ve ergenlik sonrası ortaya çıkan bir durumdur. Araştırmalar kronolojik yaş ile biyolojik yaş arasında 4 yaşa varabilecek farklılıklar olduğunu göstermiştir.
Doğal olarak erken gelişim gösterenler, normal gelişim gösterenlerden ve gelişmesi gecikenlerden daha iyi fiziksel başarı yeteneğine sahip olurlar. Bu noktada erken gelişmiş sporcularda, normal gelişenler ile yapılan antrenmanlar sırasında yetersiz yüklenme söz konusu olur. Bunu antrenör göz önüne almalı, gerekli bulduğu ekstra antrenmanları yaptırmalıdır.
Erken gelişmişlik birçok spor dalında avantaj getirirken; motorik öğrenme çağının uzun olmasını gerektiren aletli jimnastik artistik patinaj, tramplen atlamada bir dezavantaj yaratır.
Kaynaklar:
1- Akgün, Necati :
2- Çolakoğlu, H: Antrenman, Bilgisi Ders Notları. Manisa. 1992.
3- Dündar, U: Antrenman Teorisi. Onlar Ajans. 1994.
4- Harre, D: Principles of Sports Traning. Sportverlag Berlin. 1982.
5- Morehouse, E. L;Miller, T. A: Egzersiz Fizyolojisi. C. V. Mosby Com. çev: Necati Akgün. Ege Üniversitesi Matbaası. Bornova. 1973.
6- Muratlı, S: Antrenman Bilgisi Ders Notları. 1992.
7- Muratlı, S: Yüksek Lisans İleri Antrenman Bilgisi Ders Notları. 1992.
8- Muratlı, S: çocuk ve Spor. Bağırgan Yayınevi. Ankara. 1997.
9- Özer, K: Antropometri. Sporda Morfolojik Planlama. İstanbul. 1993.
10- Özer, K: Antropometri Ders Notları. İstanbul 1991.
11- Prokop, L: Spor Hekimliğine Giriş Hekim, Sporcu ve Antrenörler İçin. 3. Düzeltilmiş Baskı Bayer Türk Kimya San. Ltd. Şti. İstanbul. 1983.
12- Yaman, M; Çoşkuntürk, O. S: Sportif Performansın Sınırları. Ankara. 1992
