56 yıldır ABD’de yaşayan Türk halk bilimci Prof. Dr. İlhan Başgöz, Türk Sağlık Bakanlığı tarafından gönderilen ambulans uçakla Türkiye’ye nakledildi. 

Röportaj: Anıl Sural 

Fotoğraf: Rona Doğan 

Önce Vatan Gazetesi / Washigton DC

1965’ten bu yana Indiana eyaletinin Bloomington şehrinde yaşayan İlhan Başgöz önce kansere yakalandı daha sonra düşüp kaburgalarını kırdı. Uzun süredir devam eden rahatsızlığı nedeniyle Türkiye özlemi çektiği ve tedavisine Türkiye’de devam edilmesini talep eden 98 yaşındaki Başgöz ambulans uçakla Türkiye'ye gönderildi. 

Türkiye’nin Chicago Başkonsolosluğu’ndan yapılan açıklamada ‘Sayın Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu ve Sağlık Bakanımız Fahrettin Koca’nın talimatları, Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran’ın koordinasyonunda tahsis edilen ambulans uçak, Türk halk biliminin duayeni Prof. Dr. İlhan Başgöz’ü vatanımıza kavuşturmak üzere bu sabah Indianapolis’ten Başkonsolosluğumuzca uğurlanmıştır.’ ifadeleri kullanıldı.

Türkiye’ye gitmeyi

talep etmişti 

Profesör Başgöz’e yardım eden öğrencisi Dr. Balım Sultan Yetgin son mesajında ‘İlhan Hoca hepinizin bildiği gibi yüz yaşına merdiven dayamış durumda. Yıllardır kanser tedavisi görüyor. Buradan sizlere doğrudan seslenme olanağı yok maalesef. Son iki yıldır sağlık durumu giderek ağırlaşıyor ve Ağustos ayında yatağından kalkmaya çalışırken düşüp kaburgalarını kırdı. O tarihten beri yataktan kalkamıyor ve tedavisi salgın nedeniyle evinde yürütülmeye çalışılıyor. Sık sık hastaneye gitmesi gerektiği için mevcut koşullarda türlü zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Bir yılı aşkın zamandır ısrarla Türkiye'ye dönmek istemesine rağmen küresel salgın ve sağlık durumu nedeniyle olağan yollardan bunu gerçekleştirmesi mümkün olamadı. Eylül ayı içerisinde Sağlık Bakanlığı'nın ambulans uçağı ile memleketine dönebilmesi için başvuruda bulunduk. Maalesef yapılan başvuru şu ana kadar gerçekleştirilemedi. İlhan Hoca Türk folkloruna büyük emekler vermiş, Cumhuriyet'le yaşıt, uluslararası saygınlığı olan bir akademisyenimizdir. Naçizane, bu duyuruyu belki Türkiye'ye dönebilmesi için devam eden sürece katkısı olur ümidiyle paylaşmanızı rica ediyorum.’ açıklamasını yapmıştı.

Prof. Dr. İlhan Başgöz kimdir? 

Başgöz, 1921 yılında Sivas Gemerek’te dünyaya geldi. Babası Gemerek İlkokulu’nda öğretmendi, annesi ise ev hanımı. İlkokul dördüncü sınıfa kadar Gemerek’te okudu. 1932 yılında babasının emekliliğinin ardından Sivas'a taşındılar. Hafız Recep İlkokulu’nda ve Sivas Lisesi’nde eğitim gördü. 1940 sonbaharında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin sözlü ve yazılı imtihanlarını kazandıktan sonra Türk Dili ve Edebiyatı Enstitüsüne öğrenci oldu. 1944’te Enstitüyü bitirdi ve Pertev Naili Boratav’ın yanında doktora yapmaya başladı.1949 yılında doktor unvanını kazandı, ilmi yardımcı olarak fakültede kaldı. 1952 yılında Tokat Lisesi edebiyat öğretmeniyken, bir anda işsiz kaldı. 

İlhan Başgöz, 1960 yılında Ford Vakfı’ndana aldığı burs ile Amerika’ya gitti, 4 yıl California Üniversitesi’nde lekturer olarak görev yaptıktan sonra 1965 yılında Indiana Üniversitesi’nde asistant profesör olarak göreve başladı. Üniversitenin Türkçe programını kurdu,  programın yayın direktörlüğünü ve yayın serisinin genel editörlüğünü yürüttü. 1997 yılında emekli oldu.  Türkiye Bilimler Akademisi’ne şeref üyesi seçildi. Üç yıl Bilkent Üniversitesi’nde görev yaptıktan sonra 1999 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde konuk profesör olarak görev aldı.  2008’e kadar bu üniversitede hocalık yaptıktan sonra, Van'dan ayrıldı. ODTÜ'de de dersler veren Başgöz'ün iki kızı bulunuyor. 2012’de kurulan İlhan Başgöz Halkbilim Derneği’nin onursal başkanlığını yapıyor.

Kitapları: 

- Doğu Anadolu'da Folklor Derlemeleri (1947)

- İzahlı Türk Halk Edebiyatı Antolojisi (1956)

- Manilerimizden (1957) 

- Köroğlu (1959)

- Karac'oğlan (1977)

- Geçmişten Günümüze Nasrettin Hoca

- Folklor Yazıları (1987)

- Yunus Emre (1990)

- Türkiyenin eğitim çıkmazı ve Atatürk (2005)