Kanser olduğunuzdan süphelenildiği zaman doktorunuz tarafından reçete edilen testlerden biri de Tümör belirteçleri (Tumor Markers)’dır. Bu belirteçler: AFP, CEA, Ca19-9, CA15-3, CA125, LDH, beta2-microglobulin, Beta HCG ve benzerleridir. Bu belirteçlerin kilinikte çok farklı zamanlarda doktorlara faydası olsa da yanlış kullanıldığı zaman gereksiz endişelere, veya yanlış tedavilere sebebiyet verebilir. Hastalarım belirteçlerini benimle beraber takip ederler ve genelde değerler düşmezse endişeye kapılırlar. Bu hemen hergün karşılaştığım bir durum olduğundan sizleri bu konuda aydınlatmak istedim. 

Hastanelerde Check-up merkezine gittiğiniz zaman alınan kan testlerinin içerisinde mutlaka tümör belirteçlerini görürsünüz. Maalesef bu durumun Türkiye’ye has olduğunu, Amerika’da böyle bir takip yapılmadığını söyleyebilirim. Sebebi de şudur: Eğer sizin tümör marker’larınız normal gelmişse bu sizin kanser olmadığınızı göstermez, tam tersi tümör marker’larınız yüksek gelirse bu sizin kanser olduğunuzu da göstermez. Yani, tümör marker’ları kanser süphesi çok yüksek kişilerde veya kanser tanısı almış olan kişilerde kullanılmalıdır.

Örneğin, CEA dediğimiz tümör marker’ı kolon kanserinde sık kullandığımız bir marker’dır. Ama kolon kanseri hastalarının sadece yarısında değer yüksek çıkar. Diğer yarısında ise CEA hep normaldir. Öte yandan CEA karaciğer tarafından atıldığı için, karaciğer yetmezliği olan kişilerde CEA yüksek çıkabilir. Bunu gibi tümör marker’ları sigara içenlerde, alkol kullananlarda, kronik bronsiti olanlarda normalden yüksek çıkabilir. Onkoloğunuzla değerinizin anlamını detaylıca tartışmalısınız.

Bir diğer önemli konu da şu ki tümör marker’ları azalıp çoğalabilir. Tek bir değer güvenilir değildir. Kanserden kaynaklanmayan değer artışlarında, takip sırasında değerin düşmesini bekleriz. Eğer kanserden kaynaklı bir artış varsa, onkolog bu anormal değeri takip edecek ve kanser tedavisi ile değerin düşmesini bekleyecektir. Bazen de kanser tedavisi sırasında hiç beklenmedik bir artışla karşılaşırız ve endişeye kapılır hastalarımız. Tek bir artış bir anlam ifade etmez. Tedavinin işe yaramadığını göstermez. Tek bir artıştan dolayı tedavi değiştirilmez. Yalnız, değerler hızla artmaya devam ediyorsa onkolog bunu sebebini araştırmalıdır.

MD Anderson Kanser Merkezi’nde çok değerli hocam Prof. Dr. Robert Wolff’un çok güzel bir anlatımını paylaşmak istiyorum. Biz kemoterapiye başladığımız zaman ilk 1-2 ay tümör marker’ları kanda yükselmeye devam edebilir. Dr. Wolff bu olaya ‘Tumor shedding yani kanser hücrelerinin kana salınması’ diyordu. Kemoterapi ile ölen kanser hücreleri bir anda kana salındığı için geçici olarak artış görebiliriz. Bunun normal olduğunu onkolog size anlatacaktır. 

Son olarak, farklı laboratuvarlarda yapılan testlerde değerler farklılık gösterebilir. Dolayısıyla, genelde aynı laboratuvarda değerlerinizin takip edilmesini uygun görüyorum.

Sevgilerimle