Dünyada her yıl 12 Şubat, Çocuk Askerlerin Kullanımına Karşı Uluslararası Gün olarak anılıyor.
Bu kapsamda uluslararası kuruluş ve bu alanda faaliyet yürüten sivil toplum kuruluşlarından dünya genelinde çocukların asker olarak hangi amaçlarla nasıl kullanıldığına dair bilgiler derlendi.
BM raporlarında, ordu veya silahlı gruplar tarafından herhangi bir amaçla kullanılan 18 yaşın altındaki kız ve erkekler "çocuk asker" olarak tanımlanıyor. Bu tanım, çatışma alanına girmeden askeri amaçlar için silah altına alınan ve eğitilen, canlı kalkan, intihar bombacısı, casus, temizlikçi, aşçı, ulak olarak kullanılan veya cinsel istismara uğrayan çocukları da kapsıyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerine göre, dünya genelinde 105 binin üzerinde çocuk, ordu veya silahlı gruplarca asker olarak kullanılıyor.
Henüz tam olarak belirlenemese de Orta Doğu, Afrika ve Asya'daki çatışmalar hesaba katıldığında çocuk asker sayısının artış eğiliminde olduğu değerlendiriliyor.
Çocuklar, silahlı gruplarca daha kolay manipüle ediliyor
Çocukların asker olarak kullanılmasının altında ise birçok etken bulunuyor.
Uzmanlar, bunu uzun süreli çatışmaların yaşandığı bölgelerde genç nüfusun yüksek olmasına ve çatışmalara katılacak erkek sayısındaki azalmaya bağlıyor.
Yoksulluk da çocukların silah altına alınmasındaki en büyük etkenlerin başında geliyor.
Çocukların ordular veya silahlı gruplarca daha kolay istismar veya manipüle edildiğine dikkati çeken uzmanlar, ordu ve silahlı grupların çocukların aileleri üzerinde de baskı kurduğunu vurguluyor.
Güvenlik uzmanları, çatışmalarda veya terör saldırılarında canlı kalkan olarak kullanılan çocuk askerlerin, taraflara taktiksel avantajlar sağladığını ve onlara beklenmedik saldırılar gerçekleştirme fırsatı verdiğini ifade ediyor.
Öte yandan çocuk askerler, casusluk, gözcülük veya cinsel istismar gibi amaçlar için de kullanılıyor.
İngiltere merkezli sivil toplum kuruluşu Theirworld'e göre, çocuk askerlerin yaklaşık yüzde 40'ını genellikle istismar edilen kız çocukları oluşturuyor.
BM raporunda teyit edilen ihlaller, gerçek sayının çok gerisinde
BM'nin 5 Temmuz 2023'te yayımlanan "Çocuklar ve Silahlı Çatışmalar" başlıklı raporuna göre, 2022 yılında 27 bin 180 ağır ihlal tespit edildi.
Raporda, çatışmalarda 2 bin 985 çocuğun öldürüldüğü ve 5 bin 655 çocuğun sakatlandığı belirtilerek, yalnızca teyit edilmiş sayıların sunulması dolayısıyla gerçek rakamların çok daha yüksek olduğu vurgulandı.
Çatışma bölgelerinde çocukların ölümüne veya sakat kalmasına yüzde 26 oranında patlayıcılar ve kara mayınlarının neden olduğu aktarılan raporda, dünyadaki çatışma alanlarında 7 binin üzerinde çocuğun silah altına alındığı, yaklaşık 4 bin çocuğun kaçırıldığı kaydedildi.
Raporda, silahlı gruplarla önceden bağlantısı bulunan 12 bin 460 çocuğun koruma altına alınarak topluma geri kazandırılmak üzere rehabilitasyon gördüğü ifade edildi.
Filipinler, Afganistan ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki ağır ihlallerde azalma kaydedildiği aktarılan raporda, Kolombiya, İsrail, Filistin ve diğer bölgelerde ise artış gözlemlendiği bildirildi.
