-SIRA BEKLEME DEVRİ KAPANDI

SGK'nın uyguladığı teşvik politikaları sayesinde ülkemizde kök hücre naklinde sıra bekleme devri kapandı. Türkiye'de son 10 yılda kemik iliği nakil sayısının önemli oranda ivme kazandığını belirten SGK Başkan yardımcısı Uz. Dr. Orhan Koç, 'Eskiden hastalar sıra beklerdi. Günümüzde akraba dışı ve doku grubu uyumsuz haploidentik nakilleri konuşur hale geldik. Bu durum, ülkemizin kök hücre nakli alanında kısa süre içinde geldiği noktayı özetlemektedir. Bunda Sağlık Bakanlığı ve SGK'nın teşvik edici uygulamaları önemli olmuştur.' dedi.


Gelişmiş ülkelerde geri ödeme kapsamında olmayan nakillerin bile ülkemizde 4-5 yıl önce geri ödeme kapsamına alınmış olup, vatandaşın cebinden hiçbir ödeme yapmadığı bir hale geldiğini belirten Koç; 'Bu konuda Türkiye Avrupa birliği ülkeleri ile aynı seviyede. Bu bir başarı öyküsüdür. Öyküsüdür diyorum çünkü 10 yıl önce bırakın naki alanında gelişmiş batı ülkeleri seviyesine gelmeyi, kanserli hastalara nasıl bakabileceğimizi konuşuyorduk. Şimdi ise nakil konusunda örnek alınan bir ülkeden bahsediyoruz' dedi. 



-NAKİLDE TERSİNE GÖÇ


Ulusal doku bankası TÜRKÖK sayesinde kök hücre nakillerinde tersine göçün başladığına dikkat çeken Prof. Dr. Fevzi Altuntaş ise şöyle devam etti: 'Hastalarımızın yaklaşık yüzde 10-15 i yabancı uyruklu. Kendi kliniğimize 4 kıtadan 13 ülkeden hasta kabul ediyoruz. Nakilde tersine göç başladı denilebilir. Bunda nitelikli hizmetin batı ülkeleri ile aynı kalitede ve daha ucuza alınması da rol oynamaktadır' diye konuştu.



-Kök Hücre Nedir ?

İnsan vücudunda gündelik sağlığımız için önemli yüzlerce farklı tip hücre bulunmaktadır. Bu hücreler vücudumuzun her gün çalışmasını devam ettirmesinden sorumludurlar; mesela, kalbimizin atmasını, beynimizin düşünmesini, böbreklerimizin kanımızı temizlemesini, derimizin dökülürken yenilenmesini, ve bunun gibi işlevleri sağlarlar. Kök hücrelerin eşsiz görevi tüm bu farklı tip hücreleri yapmaktır. Kök hücreler yeni hücrelerin tedarikçileridirler. Kök hücreler bölündüğünde, kendilerinden ya da diğer hücre tiplerinden üretebilirler. Örneğin, derideki kök hücreler daha fazla deri kök hücresi yapabilir ya da melanin pigmenti yapmak gibi kendi özgün işlevleri olan diğer deri hücrelerine farklılaşabilirler.


-Neden kök hücreler sağlığımız için önemlidir?

Yaralandığımızda veya hastalandığımızda, hücrelerimiz de yaralanır veya ölürler. Bu durumlarda, kök hücreler etkinleşirler. Kök hücreler, hasar gören dokularımızı onarmak ve rutin olarak ölen diğer hücrelerin yerine yenilerini yapmakla görevlidirler. Bu şekilde kök hücrelerimiz bizi sağlıklı tutar ve bizi erken yaşlanmaktan korurlar. Kök hücreler bizim kendi mikroskopik doktorlar ordumuz gibidirler.

-Kök hücrelerin değişik çeşitleri nelerdir?

Kök hücreler birçok farklı şekilde olabilir. Bilimadamları, vücudumuzdaki tüm organların kendi özel kök hücre tiplerinin olduğunu düşünmektedirler. Örneğin kanımız, kan (hematopoetik olarak da bilinen) kök hücrelerinden oluşur. Ancak kök hücreler insan gelişiminin en erken evrelerinde de mevcuttur ve bilim adamları bu hücreleri büyüttüklerinde ‘embriyonik kök hücre’ adını alırlar. Embriyonik kök hücrelerin bilim adamlarını heyecanlandırmasının nedeni şudur, bu hücrelerin doğal görevleri, insan gelişimi süresince vücuttaki tüm organ ve dokuları oluşturmaktır. Bunun anlamı; embriyonik kök hücreler, erişkin tip kök hücrelerin aksine yüzlerce değişik tipte hücreye dönüşme potansiyeline sahiptirler. Mesela, bir kan kök hücresi yalnızca kan yapabilirken, bir embriyonik kök hücre kan, kemik, deri, beyin vb. yapabilir. Ek olarak, embriyonik kök hücreler doğa tarafından, dokuları ve hatta organları oluşturmak için programlandırılmışlardır ancak erişkin tip kök hücreler bunu yapamazlar. Bu da embriyonik kök hücrelerin hasta organları düzeltmek için daha fazla doğal kapasitesi olduğu anlamına gelir. Embriyonik kök hücreler, tüp bebek  tedavisinden arta kalan ve kullanılmadığı taktirde atılacak olan, bir kaç günlük embriyolardan elde edilir ve laboratuvarda, hücre kültür tabağında oluşturulurlar.

-NAKİL MERKEZLERİNDE KARNE DÖNEMİ

LÖSEMA kurucu üyesi  Doç. Dr. Emre Tekgündüz de, 'Sağlık bakanlığı her nakil merkezine her yıl sonu karnesini göndermekte ve bu karnede nakil sayısı, nakil başarı oranı , başarısızlık oranları, Türkiye ortalaması özetlenmektedir. Artık hastalar ilgili merkezlerden bu karneyi talep edebiliyor ve sonuçlarını öğrenerek buna göre merkez seçimi yapabiliyor' dedi.



-KÖK HÜCRE NAKLİ NEDİR?

Kök hücre nakli, hastanın kan ve bağışıklık sistemini ve varsa kötü huylu hücrelerini (malign) kemoterapi ve/veya radyoterapi ile ortadan kaldırıp kendisi, diğer bir şahıstan veya kaynaktan elde edilen kök hücrelerle kan ve bağışıklık sistemini sisteminin yeniden yapılandırılması işlemidir.


-Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kök Hücre Nakli Yapılır?

Neoplastik hastalıklar

  • Hematolojik malin hastalıklalar
  • Lenfomalar (Hodgkin and non-Hodgkin)
  • Lösemiler (akut ve kronik)
  • Multpl myeloma
  • MDS
  • Solid tümörler

Non-neoplastik hastalıklar

  • Aplastik anemi
  • Otoimmun hastalıklar
  • İmmun yetmezlik
  • Yeni doğanın metabolik hastalıkları


Kaynak: 'Aktüel Tıp ve Haber Dergisi' Temmuz sayısı
             Türk Hematoloji Derneği  -  http://www.thd.org.tr/