HABER: SUMRU AYDIN
Son yıllarda Kanser Tedavisine Yaklaşım biçiminin Değiştiğini Görüyoruz. Bu Değişimden Bahsedebilir misiniz?
Kanser, yani çağımızın vebası olarak bilinen hastalıklar, insan ömrü uzadıkça daha sık karşılaşılmaya, daha erken teşhis konmaya, tıbbi ilerlemeler ile daha iyi tedavi edilmeye başlamıştır. Yıllar önce 5 yıllık sağ kalım oranlarından söz edilirken bazı kanser türlerinde tam iyileşme oranları konuşulmaya başlanmıştır. Bu tam iyileşme oranlarının yükselmesi erken tanı ve tedavi sürecinde hastaya çok yönlü yaklaşım ile hastanın tedaviye uyumunu arttırarak sağlanabilir. Bu nedenle hastanın Tıbbi Onkoloji Uzmanı öncülüğünde diğer ilgili branşların da katılımı ile izlenmesi büyük önem arz etmektedir. Genel Cerrahi, Radyasyon Onkolojisi, Dahiliye, Fizik tedavi, Diyetisyen ve gerektiğinde Psikiatrist desteği tedavi sürecine dahil olmalıdır. Tedavinin çeşitli aşamalarında hastanın kontrol tetkiklerinde çıkacak sorunların ilgili uzman tarafından teşhisi, tedavisi ve takibi çok önemlidir. Böylece Onkoloji Uzmanları hastanın izleminde yalnız kalmaması ve konuya daha vakıf olması sağlanmış olur. Böyle tedavi edilen hastaların tedaviye uyumu en üst düzeyde olduğu gibi, tedavi sürecinde ortaya çıkabilecek sorunlar zamanında teşhis konulup tedavi edilerek hastanın bu süreçte daha konforlu bir yaşam sürmesi olanaklı olur. Bu süreç içinde hasta yakınlarının da eğitimi ve bilinçlendirilmesi sürece olumlu katkı yapar.
Kanser Hastalarında en çok Görülen Yan Etkiler Nelerdir?
Onkoloji hastalarında hastalığa ve tedaviye göre en sık gelişen sorunlar, anemi, ürik asit yüksekliği (Gut Hastalığı), akyuvar düşmesine bağlı sık enfeksiyonlar (Fırsatçı enfeksiyonlar), kusma, buna bağlı beslenme bozuklukları, vitamin ve mineral eksiklikleri (Magnezyum, Kalsiyum, D vitamini, Folat, Demir, B12 vitamini, eksikliği gibi..) şeker, yüksek tansiyon, kalp hastalıkları gibi önceden var olan kronik hastalıkların ağırlaşması, takibinin zorlaşması gibi sorunlar gelişebilir. Daha önceden bilinen hastalığı olanlar bu hastalıklarına ait ilaçları daha düzenli kullanmaları ve bu hastalıkları ile ilgili kontrol tetkiklerini daha sık yaptırmalıdır.
Peki Hocam Yan Etkileri Azaltmaya Yarayan Tedavilerden Bahsedebilir misiniz?
Kemoterapiye bağlı kusmaları önleyen çok etkili ilaçlar bulunmuş ve piyasaya verilmiştir. Onkoloji Uzmanı zaten kemoterapi sırasında gelişebilecek kusma ve bulantıları önlemek için bu ilacı kullanır. Gerekli sürelerle kan sayımı kontrolleri yapılarak tedavinin kansızlık yapıp yapmadığını, akyuvarlarda düşme olup olmadığını kontrol eder, gerektiği durumlarda kan yükseltici önlemler alır, tedavi yapar, ilaç verir. Gerektiğinde kemoterapiye ara verilir. Eritrosit süspansiyonu transfüzyonu yapılır veya kan yapımını uyaran iğneler uygulanır. Bu ilaçlar bazen ateş de yapabilir. Hafif ateşlerde antibiyotik kullanılması doğru değildir. Ateş düşürücüler kullanılabilir. Enfeksiyon olup olmadığını anlamak için bazen kültür yapmak gerekebilir. Kültürde saptanan bir bakteri olursa bu bakteriye etkili antibiyotik testi (Antibiyogram) yapılarak uygun ve etkin antibiyotik verilebilir. Kusmalarla sıvı kaybı çok fazla olacağından hastanın bu sorun ortaya çıktığında bol sıvı tüketmesi önerilir. Kemoterapi sırasında kanserli hücre dokusunda yıkım olacağından protein açığa çıkar, bunun metabolize edilmesi sonucu ürik asit fazla oluşur. Ürik asidin kanda normalin üstüne çıkması eklemlerde en çok ayak baş parmağında ağrı, kızarıklık ve yürüme zorluğu yapar. Bu durumda hastaya proteinden fakir diyet uygulaması önerilir. Kırmızı et, beyaz et, balık dahi kısıtlanır. Ayrıca bitkisel protein içeren gıdalar (Bakliyat gibi) da kısıtlanır. Ürik asidi düşürecek, idrarla atılımını hızlandıracak ilaçlar da verilir. Bulantı, kusma, iştahsızlık gibi nedenlerle hastalarda beslenme bozukluğu gelişir. Bunun sonucu vitamin ve mineral eksiklikleri (Magnezyum, Kalsiyum, D vitamini, Demir, B12 vitamini, Folik asit eksikliği) olabilir. Bunlar ilaç verilerek tedavi ve takip edilir. Bu süreçte hastalara beslenmeye dikkat etmeleri yanında uygun olan sporlar da önerilir. Fazla yorulmadan, kalbi zorlamadan uygun sporlar (Yürüyüs, yüzme, bisiklet sürme gibi) önerilir.
Bazen Hastalar Doktoruna Haber vermeden Bazı Bitkisel Tedavi Yöntemlerini Deneyebiliyorlar. Bu durumda Ne Yapmalı?
Doktorun önerisi dışında ek ilaçlar kullanmak doğru değildir. İnternetten gıda takviyesi adı altında Tarım Bakanlığı onaylı ürünleri doktorunuza danışmadan kullanmak doğru değildir. Zaten bünye bu süreçte hassas olduğundan yan etkileri ciddi ve zarar verici olabilir. Doktorunuzun gönderdiği, danıştığı her uzman kendi uzmanlık alanı içinde size yardımcı olmaya çalışacaktır. Her doktor size bilgilendirme yapacak, sizi izleyen doktora görüşlerini neler yaptığını, ne ilaçlar önerdiğini aktaracaktır.
Kanserli Hastalara Neler Önerirsiniz?
Kanserli hasta takibi özen, uyum ve ekip çalışması gerektirir. Bu ekibin içinde tüm sağlık çalışanları üzerine düşen görevi en iyi şekilde yapmak durumunda olduğu gibi, hastanın ve yakınlarının da tedavi süresince aynı özeni göstermesi gerekmektedir. Moral ve motivasyon da bu süreçte çok önemlidir. Bu nedenle gerekirse psikiatrik destek almak önemlidir. Meşguliyet ve hobi edinmek de olumlu destek sağlayacaktır.
