Haber: Sumru Aydın

 Kalp büyümesi nedir? Nasıl fark edilir?

Kalbi içi boş dört odacıktan oluşmaktadır. Bu odacıkların tek başına veya birlikte genişlemesi, kalp kasının irileşmesi, kalp zarları arasında sıvı toplanması gibi nedenlerle kalbin normal görünümünden çıkarak daha büyük, daha geniş hale gelir ki buna kalp büyümesi diyoruz. 

Kalp büyümesi çoğu zaman yapılan muayene sırasında üfürüm duyulması üzerine yapılan inceleme, çekilen akciğer röntgenleri veya göğüs tomografisi sırasında fark edilir veya muayenenin ardından yapılan ekokardiyografi adlı işlem sırasında anlaşılır. 

Her kalp büyümesi ciddi bir hastalık mıdır? Yoksa başka hastalıkların habercisi midir?

Her iki durum da söz konusudur. Kalp büyümesi, kalbin normalden daha fazla çalışmasını ve kan pompalamasını gerektiren koşullar ile kalp kaslarının zarar gördüğü durumlarda ortaya çıkar. Bazen kalbin büyümesi bilinmeyen nedenlerle gerçekleşebilmektedir (idiyopatik).

Kalp büyümesi; hangi nedenle olursa olsun anormal ve ciddi bir durumdur. Örneğin; kalp zarları arasında toplanan sıvının kalbi sıkıştırması tansiyonun ileri derecede düşmesine ve ölüme neden olabilir. Kalp büyümesi bizzat kalbin kendisinin hastalıklarından kaynaklanabilir ( Kalp kapak hastalıklarına bağlı kalp büyümesi gibi) veya yüksek tansiyon, kansızlık gibi kalp dışı nedenlerle oluşabilir.

Kalp büyümesinin başlıca nedenleri nelerdir?

Kalp büyümesinin başlıca nedenlerini şöyle sayabiliriz:

A. Doğuştan olan kalp hastalıkları: 

- Atriyal septal defekt ( kalbin kulakçıkları arasındaki delik)

- Ventriküler septal defekt (kalbin karıncıkları arasındaki delik)

- Kardiyomyopatiler ( kalb kasının iri veya geniş olması )

B. Romatizmal kalp hastalıkları:

- Mitral yetersizliği

- Mitral darlığı

- Aort yetersizliği

- Aort darlığı

C. Koroner kalp hastalıkları

- Miyokard infarktüsü

D. Kalp kasının iltihaplanması, zarar görmesi

- Viral enfeksiyonlar

- Alkol

- Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar 

E. Kalp zarları arasında sıvı toplanması

F. Hipertansiyon, anemi (kansızlık) gibi diğer nedenler

Özellikle alkole bağlı ciddi bir kalp büyümesi olan "Dilate Kardiyomiyopati " batı toplumlarında oldukça sık görülür.

Kalp büyümesi kalıtımsal mıdır?

Aslında hepsi değil. Bazı kalp büyümeleri kalıtsaldır. Örneğin Hipertrofik kardiyopati denilen, kalp kasının aşırı derecede irileşmesiyle karakterize olan bir kalp büyümesinde, hastaların yarısında kalıtımsal geçiş söz konusudur. Bu hastaların akrabalarında aynı hastalık öyküsü söz konusu olup,  kalp kökenli ani ölümler saptanabilir.

Kalp büyümesi olan hastalarda alyuvarların az bulunması yani kansızlık tedavi edilmez ise ne olur?

Anemi; dokulara oksijen taşınması için gereken miktarda kırmızı kan hücrelerinin olmamasıdır.  Kansızlık, yani tıbbi deyişle anemi, kalbin yükünü artırır. Kandaki oksijen miktarının azalması nedeniyle kalp daha fazla kan pompalamak ve daha hızlı çalışmak zorunda kalır. ; anemi böylece kalp fonksiyonlarını azaltır, kalp yetersizliğine yol açabilir veya mevcut kalp yetersizliğini artırabilir. Kansızlık tek başına, hiç bir kalp hastalığı olmayan kişilerde bile dolaşım sistemi üzerine olumsuz etkisini gösterir ve kalp yetersizliğine yol açabilir.

Kalp büyümesinin belirtileri nelerdir?

Kalp büyümesine bağlı en sık rastlanan belirtiler şunlardır:  

• Nefes darlığı

• Göğüs ağrısı

• Çarpıntı 

• Baş dönmesi
• Bayılma

• Bacaklarda şişme ( ödem )
• Öksürük
• Kanlı balgam

• Dudaklar, kulaklar, burun ucu, el ve ayak parmaklarında morarma

•  Halsizlik, çabuk yorulma

• Ses kısıklığı

• Yutma güçlüğü

• Terleme,

•  Bulantı, kusma

•  Beyin damarlarına pıhtı atması sonucu konuşma bozukluğu, kol veya  

    bacaklarda güç azalması veya kaybı  

• Karın ağrısı

•  Titreme, ateş, terleme

Kalp büyümesinin belirti vermediği de olur mu?

Evet, bazen kalp büyümesi hiç bir belirti vermeyebiliyor. Hastalar kalp büyümesi olduğunun farkına bile varmazlar. Buna şöyle bir örnek verebilirim. Kasık fıtığı nedeniyle ameliyat edilmesi planlanan bir hastanın ameliyat öncesi yapılan muayenesinde kalbinde üfürüm saptanmıştı. Çekilen akciğer röntgeninde kalbinin büyük çıkması üzerine kardiyoloji bölümüne gönderilmişti. Hastanın kalbi gerçekten ileri derecede büyüktü. Yaptığım Ekokardiyografik incelemede romatizma nedeniyle aort kapağının bozulduğunu, ileri derecede aort yetersizliği olduğunu saptadım. Mutlaka ve acilen kalp kapağının (aort kapak) değişmesi gerektiğini kendisine söyledim. Hastanın şaşkınlığı hala gözlerimin önündedir. " Emin misiniz hocam? Ben Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni' yim. Futbol hakemliği yapıyorum. Her hafta iki maç yönetirim " dedi . Ciddi Aort yetersizliği olan hastalarda bu duruma rastlanabilmektedir. Kasık fıtığı için gelen öğretmenimizi kalp ameliyatına verdik. Başarılı bir operasyonla kalp kapağı değiştirildi.

Kalp büyümesinde alınabilecek önlemler nelerdir?

Hastalıklardan korunmaya öncelik verilmelidir. Zamanında kullanılan bir kutu antibiyotik romatizmal kalp hastalığı gelişmesini engeller. Böylelikle; romatizmaya bağlı kapak bozukluğu, ilaç tedavisi, kalp kapak operasyonu gibi sürece gerek kalmamış olur. Önleyici önerilerimizin başlıcaları şu şekildedir:

1) Hiç bir şikayet olmasa bile belirli aralıklarla sağlık kontrollerinden geçilmelidir. Aile hekimliği bu konuda son derece olumlu katkı sağlamaktadır.; aile hekimleri tarafından ileri tetkik ve tedavi amacıyla gönderilen hastalar bu önerileri mutlaka dikkate almalıdır.

2) Özellikle; ailesinde, akrabalarında kalp-damar hastalığı, ani ölüm, tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı olanlar daha dikkatli olmalıdır. 

3) Alkollü içecekler ve tütün kullanılmamalıdır.

4) Kan şekeri , kolesterol normal sınırlarda tutulmalıdır.

5) Tuz tüketimi kısıtlanmalıdır.

6) Tansiyon normal sınırlarda tutulmalıdır.

7)İdeal kiloda kalmaya özen gösterilmelidir;  kilo fazla ise diyetisyen yardımı ile kilo sorununu ortadan kaldırmaya çalışılmalıdır.

8) Düzenli egzersizler, yürüyüşler, spor yapılmalıdır.

9) Hekimler tarafından verilen ilaçlar mutlaka düzenli şekilde kullanılmalıdır.