Haber: Sumru Aydın
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak Hastalığı ince bağırsağın, “Gluten” adlı proteine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyetidir. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllar glüten içerir.
Alınan gıda, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve “villus çıkıntıları” olarak adlandırılan kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak Hastaları glutenli yiyecekler tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olarak azalır ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır ve alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği, arkasından da hastalık belirtileri ortaya çıkar.
Çölyak Hasatalığının ülkemizde (Erişkinlerde) görülme sıklığı %0,8-1,3 arasındadır. Yaşla birlikte sıklığı da artar. Kadınlarda daha sık görülür. Otoimmun bir hastalık olduğu için Tip1 Diyabet, Tiroid hastalıklar, Addison Hastalığı, Osteoporoz (Kemik Erimesi) hastalarında sıklığı artmıştır.
Çölyak Hastalığı Hakkında Önemli Bilgiler!
- Gluten içermesi ihtimali olan yiyeceklerin Glutensiz gıda maddeleri ile aynı yerde bulunmaması önemlidir. Glutenli gıdaların glutensiz gıdalara temas etmemesi için bu maddeleri hemen ayırın.
- Yemek hazırlığı sırasında glutenli gıdalara değmiş, bulaşmış çatal kaşık süzgeç tabak v.s gereçler kesinlikle Çölyaklı kişilerin gıdalarına dokundurulmamalıdır.
İnce bağırsakta tahribata yol açarak hastalıklara neden olması için bir çay kaşığı un, buğday ya da bulgurun sekizde biri yeterli olmaktadır. Yani bu miktar bile zararlıdır. - Ayrıca çölyak hastaları bağırsak lenfoması, ince bağırsak kanseri, yemek borusu kanseri ve yutak kanseri yönünden artmış riske sahip olup bu yönde takip edilmeleri gerekir.
Bu Belirtiler Sizde Var mı?
-Karın bölgesinde şişkinlik
-Yaşa göre kilo azlığı
-Kas zayıflığı
-Kansızlık
-Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacı artması
-Kusma
-Halsizlik
-İştahsızlık
-Büyüme geriliği
-Ağız içinde oluşan aftlar
-İştahsızlık, gaz şikayetleri
-Eklem ve kemik ağrıları
-Sinirlilik
-Ciltte kaşıntılı döküntüler
Bazı çölyak hastalarında belirgin zayıflama, gelişme geriliği olabileceği gibi, bu grubun yaklaşık 7 katı kadar vaka daha sessiz seyredebilmektedir. Bu nedenle iştahsızlık, zayıflama, kansızlık, gelişme geriliği, dışkılama düzensizlikleri, diş çürümeleri, ailesinde çölyak hastalığı olanlarda mutlaka gluten alerjisi yönünden taranmaları gerekmektedir.
Çölyak Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?
Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmektedir. Çoğunlukla belirtiler ilişkili bir başka hastalığı da düşündürmektedir. Erken osteoporoz, kansızlık, teşhis edilmemiş Laktoz alerjisi gibi.
Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Kan testleri ve sonrasında ince bağırsak biyopsisi ile kesin tanı konulmaktadır.
Çölyak Hastalığı Alerji Testleri, Rezonans ve Homeopati gibi yöntemlerle teşhis ve tedavi edilemez.
Çölyak Hastalığının Tedavi Şekli Nasıl Olmalıdır?
Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz sıkı bir diyettir. Diyetin sıkı bir şekilde uygulanması ile düzleşen ince bağırsak yüzeyi normal şeklini ve işlevini tekrar kazanmaktadır. Çok az miktarda alınan gluten bağırsaklardaki tahribatın tekrarlamasına neden olur.
Glutensiz sıkı bir diyetin uygulanması süresince çölyak hastasının genellikle bir şikayeti olmaz. Beslenme tarzının değiştirilmesinin ardından genelde kısa bir süre içerisinde şikayetler belirgin şekilde azalır. Şikayetlerin tamamen kaybolma süresi ince bağırsaktaki tahribat derecesi, hastanın yaşı ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterebilir.
Gluten içeren gıdalardan kaynaklanan, hissedilebilir şikayetler çoğunlukla uzun süreler sonrası hatta bazen yıllar sonra kendini gösterir. Diyetin bozulması ya da terk edilmesi tedavi edilmesi çok daha zor olan ağır hastalıklara neden olabilir.
Çölyak Biorezonans ya da Alternatif Tıp yöntemleri ile tedavi edilemez. 2014 yılı itibariyle bilinen, kanıtlanmış tek tedavi yöntemi Glutensiz Diyettir.
Diyetin uygulanmasında yapılan ihlal ya da ihmallere rağmen hasta tarafından hissedilebilir şikayetlerin oluşmaması, asla, glutensiz diyetten vazgeçilmesi anlamına gelmez.
Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 100 mg/kg altında gluten içeren gıdalar için “çok düşük glutenli”; 20 mg/kg altında gıdalar için “glutensiz” ibaresinin kullanılabileceği ile ilgili tebliği yayınlamıştır.
Glutensiz Diyette Ayrıca Nelere Dikkat Edimelidir?
- Doğal gıdalara önem verilmeli. (Süt-et-balık-yumurta-sebze-kurubaklagil-pirinç-mısır-patates)
- Okul ve dışarıda yemek yerken dikkatli seçimler yapılmalı.
- Buğday unu karışık mısır unu, pirinç ununa dikkat edilmeli.
- Etiketsiz gıda tüketiminde çok dikkatli olunmalı.
- İlaçlar, kozmetik ürünleri, şampuan, kremler vb. gluten içerikleri yönünden dikkatli kullanılmalı.
- Pişirme ve hazırlık aşamasında güvenli gıdaların glutenli gıdalarla bulaşmamış olmasına dikkat edilmeli.
