Haber: Sumru Aydın
Çocuklarda kasık ve testis patolojileri deyince neler anlaşılır?
Kasık fıtığı, Su fıtığı, Kızlarda Nuck kanal kisti,İnmemiş testis,utangaç (retraktil) testis ve testisin kendi etrafında dönmesi (torsiyon) bilinen hastalıklardandır.
Kasık fıtığı nedir? Su fıtığı nedir? Kızlarda nuck kanalı kisti nedir? Oluşum mekanizmaları nedir? Erken doğan bebeklerde bu patojiler sık olur mu?
Çocuk Cerrahisi’nde kasık fıtığı ameliyatları en sık yapılan ameliyatlardandır. Bebeğin anne karnında gelişimi sırasında, erkek çocuklarda testis denilen yumurtalıklar ilk önce böbreklere yakın oluşmaya ve gelişmeye başlar, sonra karın içinde göç ederek, kasık kanalından geçer ve skrotum adı verilen torbalara iner. Kız çocuklarında over adı verilen yumurtalıklar karın içinde kalır ancak kızlarda da rahimin karın içinde sabit durmasına yardımcı bağlardan birisi (round ligaman) kasık kanalından geçer, ve rahimin arkaya bükülmesinin engellenmesinde görev alır. Kasık kanalından geçen bu oluşumlar beraberinde karın içi organların üzerini kaplayan periton adı verilen karın zarını da birlikte sürüklerler (processus vajinalis). İki yaşında hemen hemen her çocukta bu yapının kapanmış olması lazımdır. Bu yapının kapanmamasına bağlı erken doğan bebeklerin % 16-25’lik bir kısmında ve normal zamanında doğan bebeklerin de % 1-3’ünde kasık fıtığı görülür.
Bu yapı yani processus vajinalis içine barsak girecek kadar açık olursa kasık fıtığı (Resim 1), sadece sıvı geçişine izin verirse su fıtığı (Resim 2) oluşur. Nuck kanal kisti ise kızlarda ki su fıtığına verilen isimdir.
Karın içi basıncı arttığı durumlarda, erkek çocuklarında sıklıkla bağırsaklar ya da karın içi organların üzerini kaplayan omentum adı verilen yağ tabakası, kız çocuklarında ise sıklıkla yumurtalıklar ve bağırsaklar bu kesenin içine girerek kasık bölgesinde bir şişlik meydana getirir. Aile de bu şişliği görerek aile hekimine, çocuk hekimine veya çocuk cerrahisi hekimine başvurur.
Kasık fıtıklarının belirti ve bulguları nelerdir? Sıkışmış kasık fıtığı nasıl belirti verir?
Kasık fıtığında ara ara beliren ve kaybolan ağrısız bir şişlik vardır. Ceviz büyüklüğünde bir şişliktir. Kasık fıtığı ilerledikçe şişlik torbaya yani testisin içinde bulunduğu kısma kadar iner. Su fıtığında ise testisin içinde bulunduğu torba hep şiştir. Çocuk dik durdukça şişlik yavaş yavaş artar uyku sonrası yavaş yavaş azalır ama kaybolmaz. Nuck kanal kisti kızlarda olur ve kasıkta kist vardır. Kaybolmaz. Sıkışmış fıtıkta ise kasıkta veya kasıktan torbaya kadar kaybolmayan, sert ve kızarık ağrılı bir şişlik vardır. Çocuğun genel durumu bozuk ve kusması vardır. Çocuk bu şişliğe dokundurmaz.
Bazı aileler fıtığın kendi kendine geçeceğini düşünürler. Fıtık bağı vb önlemlerle beklerler. Bazı ailelerde “Çocuk çok küçük biraz büyüsün’’ diyerek ameliyatı geciktirirler. Çocuklarda kasık fıtığı ameliyatları ne zaman yapılmalıdır?
Çocuk kasık fıtığı ise tespit edildikten sonra gecikilmeden ameliyat edilmelidir. Sıkışmış fıtık ise acilen ameliyat edilmelidir. Kasık fıtığı kendine kendine geçmez. Mutlaka ameliyat gerektirir. Fıtık bağı vb önlemlerin anlamı yoktur. Su fıtığı 1.5-2 yaşına kadar kendiliğinden geçebilir. İki yaşından sonra geçmezse ameliyat yapılmalıdır.
Çocuklarda kasık fıtığının sıkışmasıyla ne olur? Anlatır mısınız?
Çocuk kasık fıtığı erişkinlerde ki fıtıklara göre sıkışmaya daha meyillidir. Çünkü kasık kanalı daha dardır. Fıtık ameliyatı geciktirildikçe sıkışma riski artar. Sıkışma çok ciddi bir durumdur. Sıkışmasa bile sürekli fıtık kesesi içine giren bağırsak nedeni ile bu kese incelir ve çevre dokulara yani sperm kanalı ve testis damarlarına yapışır. Bu nedenlerle ameliyat süresi, narkoz süresi uzar ve bu yapılara zarar verilme riski artar. Ayrıca ilerlemiş fıtıkların ameliyat sonrası tekrarlama riski yeni başlamış fıtıklara göre azımsanmayacak kadar yüksektir.
Sıkışan fıtıkta da bağırsaklara ve testise zarar gelmesi riski oldukça yüksektir. Bu süreç testis veya bağırsak kaybı olabilir.
Bu nedenlerle çocuk kasık fıtıklarının geciktirilmeden planlı bir şekilde ameliyat edilmesi hem operasyon süresini kısaltır, ameliyatta diğer yapılara zarar verme tehlikesini azaltır hem de sıkışma nedeniyle doğacak riskleri azaltır. Ameliyat sonrası tekrarlama riski de önemli derecede azalır.
Çocuğumuzun az narkoz almasını, ameliyatın kısa ve başarılı olmasını istiyorsak, çocuğumuzun kısırlık ve bağırsak ile ilgili problemler yaşamasını istemiyorsak çocuklarda kasık fıtığı ameliyatlarını geciktirmeyelim.
İnmemiş testis ve utangaç testis ayrımı nasıl yapılır? İnmemiş testis kimlerde sıktır?
Testis bebek anne karnında iken böbreklere yakın bir yerleşimdedir. Doğuma yakın torbalara iner. Erken doğan bebeklerde ise genellikle kasıkta olur ve doğum sonrası ilk 6 ayda inişine devam eder. İnmemiş testiste testis torbada değildir.
Elle indirilemez veya indirilse bile beklemez tekrar kasığa kaçar. Utangaç testiste ise testis sıcakta ve uykuda iken sıklıkla torba içinde olur. Arada kasık kanalına kaçabilir. Elle indirildiğinde torbada bekler ve kasığa hemen kaçmaz.İnmemiş testis 6 ay ile 2 yaş arası ameliyat edilmesi gereken durumdur.Utangaç testis ise ameliyat gerektirmez ama takip edilmesi iyi olur.
İnmemiş testis ameliyat edilmez veya ameliyatı 2 yaş sonrasına bırakılırsa bizi ne gibi tehlikeler bekler?
Kısırlık riski artar, testiste kötü huylu tümör gelişme riski artar. Ayrıca kasıkta ki testis travmaya ve kendi etrafında dönüp (torsiyon) kanlanmasının bozulmasına daha açıktır.
