Haber: Mert Osman Erman
Kirli su nedeniyle bir yüzyıl boyunca yasaklanan şehirdeki yüzme, €1.4 milyarlık bir yenileme projesi sayesinde başarıyla karşılanan Olimpiyat Oyunları'nın önemli miraslarından biri olacak.
Sadece triatlon, maraton yüzme ve Paralimpik triatlon olmak üzere üç Olimpiyat ve Paralimpik etkinliği Seine Nehri'nde merkezi Paris'te gerçekleşecek; ayrıca 2025 yılına kadar üç açık hava yüzme alanı da iskele tarafından erişilebilir olacak.
Olimpiyatlar için sorumlu Paris yardımcı belediye başkanı Pierre Rabadan, "İnsanlar sporcuların Seine Nehri'nde sağlık sorunu olmadan yüzdüğünü gördüklerinde, kendileri de Seine Nehri'ne dönmek konusunda kendilerine güvenecekler." diyor ve ekliyor, "Bu, geleceğimize katkımız."
Batı şehirleri gibi Paris de yukarı akıntı endüstriyel atıklar ve patlayan nüfusun hijyen talepleri nedeniyle nehir kalitesinin ciddi şekilde düştüğünü gördü. Suda yaşayan canlılar o kadar zor durumdaydı ki 1960'lı yıllarda şehirde sadece üç balık türü kaydedilmişti. 1923 yılında yetkililer yüzme yasağı getirdi, ancak yılbaşı günü yapılan bir nehir yarışması II. Dünya Savaşı'na kadar hayatta kaldı.
Ana sorunlardan biri, mutfak ve banyolardan gelen kullanılmış suyun tuvaletlerden gelen atık sularla birleştiği 19. yüzyıl "tek sistemli" drenaj altyapısıdır.
Normal zamanlarda, bu sistem, dış bölgelerdeki arıtma merkezlerine kadar karmaşık bir sokak altı tünel ağından akar. Ancak şiddetli yağmur olduğunda sistem doygunlaşır ve fazla su Seine Nehri'ne boşaltılır.
Son 20 yılda yapılan iyileştirmeler, fekal bakterilerin nehire girmesinde keskin bir azalmaya neden oldu.
Ancak Paris belediye binasının sanitasyon başkanı Samuel Colin-Canivez, "Ancak, temiz olarak resmi olarak sınıflandırılabilmesi için son birkaç yüzde noktanın ortadan kaldırılmasında güçlük çekildi," diyor.
Çözüm, aşırı yağmurlu zamanlarda su birikintisi oluşturacak olan büyük bir yer altı rezervuar inşa etmek oldu. İnşaat alanı, Austerlitz istasyonunun yanında ve 1997 yılında Pitié-Salpêtrière hastanesinin önünde, Prenses Diana'nın araba kazasından sonra öldüğü yerde görülebilir.
Yüzeyden bakıldığında normal inşaat işleri gibi görünüyor. Ancak altında, 34m derinliğinde ve 50m genişliğinde devasa bir silindirik alan bulunuyor - 20 Olimpik yüzme havuzunu dolduracak kadar büyük. Makineler derinliklerde kazı yapıyor ve yüzeyden aşağı uzun teleskopik kollu bir ekskavatör toprağı çıkarıyor.
"Seine Nehri, şimdiye kadar kanalizasyon sistemi için bir emniyet valfi olarak kullanıldı. Aralıklarla atık suyun nehire boşaltılmasına izin vermezsek, insanların evlerine geri taşardı," diyor Colin-Canivez.
"Şimdi bir tünel, taşmanın fazlasını rezervuara taşıyacak ve orada bir gün veya iki gün boyunca depolanacak - sistem tekrar düzene girene kadar zaman. Daha sonra normal şekilde arıtma merkezlerine boşaltılacak."
Samuel Colin-Canivez, rezervuarın bazı atık suların nehire gelmesine izin verecek çok istisnai anları dışlamıyor. Ancak bunlar nadir olacak ve şehir Seine Nehri'ni geçici olarak "yüzülemez" olarak ilan edecek.
Mega havuz, gelecek yılki Olimpiyat Oyunları'nda faaliyete geçecek ve sadece bir spor alanı olarak değil, aynı zamanda açılış töreni için forum olarak da canlandırılan nehrin yeniden canlanmasını sergileyecek. 160 tekne taşıyacak 10,000 sporcu Eiffel Kulesi'ne 6 km'lik bir mesafeyi aşağı doğru yelken açacak.
Nehirde gerçekleşmeyecek olan etkinliklerden biri de balıkçılık. Ancak 1900 Paris Olimpiyat Oyunları'nda, top atma ve sıcak hava balonculuğu gibi garip sporların yanı sıra gerçekten bir balıkçılık yarışması da vardı.
"1900'de yakaladıkları balıkları ölçtüler ve hiçbiri avuç içi büyüklüğünden büyük değildi," diyor Paris balıkçılık federasyonundan Bill François.
"Bugün şehir merkezinde 30 ila 35 balık türümüz var ve 2 metre uzunluğunda yusufçuk balıkları alıyoruz. Gerçek bir dönüşüm yaşandı."
Bay François'ya göre, sadece balıklar değil, bazıları balıkçılık dernekleri tarafından yeniden tanıtılan, sucul omurgasızlar, sucul böcekler, süngerler ve tatlısu ıstakozları da Seine Nehri'ne geri döndü.
"Seine Nehri'nin tabanı doğru türdeki yosun bir tabaka oluşturuyor. Suyun daha berrak olması, yosunun daha çok büyümesine yol açıyor ve yosun daha sonra suyu daha da berraklaştırıyor - bu bir döngü," diyor François. François, Seine Nehri'ne düzenli olarak giriyor ve şimdiden yüzülebilecek kadar temiz olduğundan emin.
Ancak bir uyarıda bulunuyor: fareler.
"Balıkçılar, leptospiroz (fare idrarında taşınan bir hastalık) tehlikesini biliyorlar. Bazılarımız yıllık aşı yaptırıyor. Ve Paris'te farelerle sıkıntı yok."
Fransız başkentinde fareler her zaman bir sorun olmuştur ve fare görüntüsü yüzücüleri nehire girmeye teşvik etmeyecektir.
Ancak Paris belediye binasının su kalitesi başkanı Paul Kennouche, leptospiroz bakterisi miktarının normalden fazla olmadığını gösteren çalışmalar olduğunu söylüyor.
"Bizim elimizde La Villette kanalında (yüzülmeye izin verilen yer) tek bir leptospiroz vakası dahi olmadı ve bu aynı şehir ortamı."
"Herhangi büyük bir endişemiz yok, ancak kesinlikle izleyeceğiz ve fareleri kaldırmak için harekete geçeceğiz."
Son 20 yıldır Parisliler, nehir kıyılarındaki bölümlerin kum, şemsiye ve plaj oyunlarıyla dönüştüğü Paris-plages (Paris plajları) olarak bilinen bir imkândan yararlanıyor. Sadece şehrin kuzeyindeki Canal de l'Ourcq'ta 2017 yılında yüzülmeye izin verilmişti.
Şimdi belediye başkanı Anne Hidalgo, 2025 yılı yazında halka açık yüzme için de açılacak olan Seine'deki üç noktayı açıkladı. Bunlar, merkezi Paris'in Île Saint-Louis yakınında ve şehrin doğu ve batı ucunda bulunuyor.
Sadece balıklar değil, insanlar da nehire geri dönüyor.
