Haber: Mert Osman Erman
Ousman Sonko, 2016'da Gambiya Devlet Başkanı Yahya Jammeh'in, baskıcı bir rejimin başında olduğu suçlamasıyla görevden düşmesinden kısa bir süre önce buraya kaçtı.
Bay Sonko, sivil toplum örgütlerinin, onun öldürme, tecavüz ve işkencelere karıştığına dair kanıtları sunduktan sonra gözaltına alındı.
Ancak avukatı, yaşananların sorumluluğunun ona ait olmadığını söyledi.
Philippe Currat, AFP haber ajansına verdiği demeçte, Gambiya Ulusal İstihbarat Ajansı'nın, sözde suçların "hiçbir zaman [onun] otoritesi altında olmadığını" iddia etti.
İsviçre, ülkelerin başka yerlerde işlenen suçlara rağmen kendi topraklarında insanları yargılama ilkesi olan evrensel yargı yetkisi prensibi uyarınca dava açıyor.
İnsan hakları grupları, bu davanın her yerde baskıcı hükümetlere, hukukun kolu'nun gerçekten çok uzun olabileceği konusunda bir uyarı olabileceğini düşünüyor.
İsviçre'nin Bay Sonko'ya yönelik suçlamaları kapsamlıdır.
Bu, İsviçre yasalarına göre suç teşkil edebilecek politik muhaliflere yönelik öldürme, işkence ve tecavüzde bulunma veya emir verme konularını içeriyor. İsviçreli araştırmacılar Gambiya'ya seyahat etti ve onlarca iddia edilen kurban ve tanığın ifadesini aldı - dokuzu mahkemede tanıklık edecek.
Bay Sonko, Avrupa'da evrensel yargı uyarınca yargılanan en yüksek rütbeli hükümet yetkilisidir.
1996'dan 2016'ya kadar Gambiya, insan Hakları İzleme Fonu'na göre, "zorla kaybetmeler ve mahkemeye çıkarılmadan öldürme" de dahil olmak üzere "geniş çaplı kötüye kullanımlarla karakterize edilen" Devlet Başkanı Yahya Jammeh tarafından yönetildi.
Bay Sonko, Bay Jammeh'in sağ kolu olan içişleri bakanı olarak, güvenlik servislerinden sorumlu oldu ve iddia edildiğine göre "Junglers" olarak bilinen ürkütücü bir paramiliter grubun liderliğini yaptı.
Ancak 2016'da Bay Jammeh'in kendisi görevden düşmeden kısa bir süre önce Bay Sonko, sığınma hakkı talep etmek için İsviçre'ye kaçtı.
Birkaç ay içinde, Trial International adlı bir STK, İsviçre yetkililerine onun iddia edilen suistimallere karıştığı ayrıntıları verdiğinde gözaltına alındı.
Gambiya'ya altı gezisi ve şikayette bulunanlarla 40 görüşme sonrasında İsviçre savcı genel sekreteri suçlamayı hazırladı.
Trial International'dan Benoit Meystre, evrensel yargı uygulanmasını, "[iddia edilen] suçlulara, [onların] cezasız kalamayacağı veya en azından kovuşturulamayacağına dair bir sinyal gönderen temel bir hukuk ilkesi" olarak görüyor.
Bay Sonko'ya karşı açılan dava özellikle önemli olarak görülüyor.
Bir dizi Avrupa ülkesi evrensel yargıyı kullanmaya başlamasına rağmen, o, bu şekilde yargılanan en yüksek rütbeli eski hükümet yetkilisidir.
Aynı zamanda İsviçre'nin insanlığa karşı işlenen suçlar kapsamında evrensel yargıyı yalnızca ikinci kez denemesi.
İlk durum, Haziran 2023'te eski Liberya milis lideri Alieu Kosiah'ın tecavüz, cinayet ve yamyamlık da dahil olmak üzere işlediği suçlar nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çarptırılmasıyla sonuçlandı.
Diğer ülkeler de Bay Jammeh'in rejiminin eski üyelerine karşı davalara getiriyor.
Ekim ayında Almanya, "Junglers"ın eski bir üyesi olan Bai Lowe'a insanlığa karşı işlenen suçlardan ömür boyu hapis cezası verdi.
Bu yılın ilerleyen zamanlarında, ABD'nin Colorado eyaletinde bir mahkeme, aynı gruptan iddia edilen eski bir üyenin yargılamasına başlayacak.
Gambiya, Bay Jammeh'in yönetimi altında işlenen suçları ele almak için kendi geçiş dönemi adalet sürecini oluşturmuş olsa da, insan hakları grupları şimdiye kadar işlerinin çok yavaş ilerlediğini söylüyor.
Ancak Bay Sonko'ya karşı İsviçre'deki dava bile mahkemeye ifade vermesi gereken davacılardan birinin duruşmadan önce öldüğü bir durumla karşılaştı.
Ancak ifade verenler için, "bir mahkeme önüne davet edilmek, hikayelerini anlatmak, onların iyileşmeleri için bir yol. Ve eğer federal mahkeme suçlu bulursa, bu, onlar için bekledikleri cevapları alacakları büyük bir rahatlama olacak. Yıllardır bekledikleri cevapları alacaklar," diyor Trial International'dan Bay Meystre.
