Uçak yolculuğu sırasında niçin kulaklarınızda sık sık ani bir basınç hissi veya ağrı, inişe geçildiğinde ise neden çocukların ağladığını merak ettiniz mi?
ENT Tıp Merkezi KBB ve Baş-Boyun Cerrahisi Uzmanlarından Op. Dr. Mustafa ÜZEYİR uçak yolculuğu sırasında en sık rastlanan kulak problemleri hakkında bilgi verdi.
Uçak yolculuğu esnasında nadiren geçici ağrı ve işitme kaybı olabilir. Hafif kulak problemlerini nasıl çözebileceğinizi ve korunabileceğinizi öğrenmek ister misiniz?
Kulak yapısı genel olarak üç bölüme ayrılır:
Dış Kulak: Başın yan tarafında görülen kulak kepçesi ile içeriye kulak zarına kadar devam eden dış kulak yolundan oluşur.
Orta Kulak: Kulak zarı ile iç kulak arasında kalan ufak boşluktur. Burada üç adet kemikçik, kulak kemiğinin hava boşlukları bulunur.
İç Kulak: Kulak kemiğinin iç kısmında bulunan ve işitme ile denge sinir uçlarını ihtiva eden bölümdür.
Hava yolculuğu sırasında probleme yol açan orta kulak bölümüdür. Ufak bir hava boşluğu olduğu için basınç değişikliklerinden etkilenir. Normal olarak her yutkunduğunuzda (veya ikinci üçüncü yutkunduğunuzda) kulaklarınızda ufak bir çıt sesi veya basınç oynaması hissedersiniz. Bu esnada genizle orta kulak arasındaki östaki borusu vasıtası ile orta kulağınıza hava kabarcığı geçmiştir. Orta kulaktaki hava burayı döşeyen doku tarafından sürekli emilir. Diğer taraftan 'östaki borusu' her yutkunuşta sürekli hava sağlar. Bu sayede kulak zarının her iki tarafındaki hava basıncı eşitlenir. Eğer bir şekilde basınç farkı oluşursa kulaklar tıkalı gibi hissedilir.
Östaki borusu neden tıkanır?
Birçok sebepten dolayı östaki borusu tıkanabilir veya ağzı kapanabilir. Bu durumda orta kulak basıncı eşitlenemez. Orta kulaktaki hava sürekli emilip yenilenemediği için vakum oluşur, kulak zarı içeri doğru çöker. Gergin kulak zarı normal olarak titreşemez, sesler donuk ve az gelir. Kulak zarının gerginleşmesi de ağrı oluşturabilir. Şayet bu durum devam ederse, orta kulaktaki basıncı eşitleyebilmek için orta kulağı döşeyen dokudan kan serumuna benzer bir sıvı sızarak burayı doldurur. Bu duruma “orta kulakta sıvı”, “seröz otit” veya “aero-otit” ismi verilir.
Östaki borusunu tıkanmasına yol açan sebepler; basit soğuk algınlığı, sinüs iltihapları ve burun alerjileridir (saman nezlesi gibi). Diğer sebeplerde birisi de dokularda şişliğe yol açan orta kulak iltihaplarıdır. Östaki borusu yetişkinlere göre daha dar olduğu için çocuklar tıkanıklığa daha yatkındırlar.
Hava yolculuğunda neden problem yaşanır?
Hava yolculuğu sırasında ani basınç değişiklikleri olur. Bu basınç değişikliklerinin eşitlenmesi için östaki borusunun o sırada hemen açılıp kapanabilmesi gerekir. Bu olay özellikle uçak inişe geçtiğinde görülür. İlk dönemde basınç eşitlenmesi sağlanamayan uçaklarda bu gerçek bir problem oluşturmaktayken günümüzde en aza düşürülmüştür. Buna rağmen hâlâ bazı önlenemeyen basınç değişiklikleri olabilmektedir.
Gerçekte, basınç değişikliğine yol açan her türlü durum problem yaratır. Yüksek binalarda hızla hareket eden asansörlerin içinde veya suya dalarken aynı durumla karşılaşırsınız. Derine dalan dalgıç ve pilotlara bu durumla nasıl baş edecekleri öğretilir. Siz de kendi yönteminizi geliştirebilirsiniz.
Kulaklarınızın tıkanmasını nasıl önleyebilirsiniz?
Yutma işlemi östaki borusunu açan kasları harekete geçirir. Sakız çiğnerken veya naneli şeker yerken daha sık yutkunursunuz. Bunlar inişe geçmeden önce yapılabilecek iyi egzersizlerdir. Esnemek daha bile iyidir. Esnerken bu kas daha iyi uyarılır. İniş sırasında uyumamaya dikkat etmeniz gerekir. Çünkü uyurken yutkunma işlemi çok yavaşlar (uçuş ekibi inişe geçildiğinde sizi uyandırmak ister).
Şayet yutkunmak ve esnemek etkili değilse;
1.Burun kanatlarınızı elinizle sıkıca kapatınız,
2. Ağızdan kuvvetli bir soluk alınız,
3. Ağzınız ve burnunuz kapalı olduğu halde bu nefesi yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak dışarı üflemeye çalışınız,
Böylece basınçlı hava östaki borusundan orta kulağa geçebilir. Kulağınızda basınç veya ses hissettiğinizde başardınız demektir.
İniş sırasında bunu birçok kez yapmanız gerekebilir. Bebekler bu işlemi yapamazlar fakat bir şey emerlerse rahatlarlar. İniş sırasında bebeğinizi emziriniz veya besleyiniz, uyumalarına müsaade etmeyiniz.
Hangi tedbirleri almalısınız?
Kulaklarınıza hava basınç yaparken karnınızı ve göğsünüzü kullanmayınız. Çünkü bu durumda çok fazla basınç oluşur. Uygun basınç sadece yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak sağlanır. Soğuk algınlığınız, sinüs iltihabınız veya alerjiniz varsa en iyisi uçuşu ertelemektir. Son günlerde bir kulak müdahalesi geçirmişseniz doktorunuzdan uçuş hakkında bilgi alınız.
Burun açıcı ilaçlar ve burun spreyleri kullanımı;
Deneyimli yolcular inişe geçmeden yaklaşık bir saat önce burun açıcı bir ilaç veya sprey kullanırlar. Bu ilaçlar kulağa giden dokuları büzerek orta kulak havalanmasına yardımcı olur. Aynı sebepten dolayı alerjisi olan kişiler de alerji ilaçlarını uçuş öncesi almalıdırlar. Yüksek tansiyonu, kalp problemi, kalp ritm bozukluğu, tiroid hastalığı, aşırı sinirliliği olan kişilerin, burun açıcı ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir hekime danışması daha doğru olur. Aynı şekilde hamile bayanlar da hekimlerine danışmalıdırlar.
Kulaklarınız açılmazsa ne yapılmalı?
İnişten sonra da basınç eşitleyici hareketler yapabilir ve burun açıcı ilaçlara devam edebilirsiniz (burun açıcı spreyleri kullanmayı alışkanlık haline getirmeyiniz ve uzun süre kullanmayınız aksi takdirde daha fazla tıkanıklığa yol açabilirler). Kulaklarınız hâlâ açılmıyor ve ağrıyorsa Kulak Burun Boğaz Hekimine başvurmanız gerekir. Hekiminiz, kulak zarınızı çizerek orta kulağınızdaki basıncı veya sıvıyı boşaltmaya ihtiyaç duyabilir.
