Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih Bölümü tarafından her ay periyodik olarak düzenlenen “Tarih Konuşuyor Konferanslarının” Aralık ayındaki konuğu uzun yıllar yaptığı çalışmalarını Kerkük yerleşimi, fiziksel dokusu ve konut mimarisi üzerine yoğunlaştıran kendisi de Kerkük doğumlu olan değerli akademisyen Prof. Dr. Suphi Saatçi idi. 20 Aralık Çarşamba günü MSGSÜ Bomonti Kampüsü’nde düzenlenen konferansa üniversite içi ve dışından oldukça yoğun bir katılım mevcuttu. Konferans saat 13.00’da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Fatma Ürekli’nin açılış konuşmasıyla başlamıştır. Prof. Ürekli konuşmasında, bölüm olarak Tarih Konuşuyor Konferanslarının beşincisini düzenlediklerini, 2018’de de konferansların devam edeceğinin müjdesini vermiştir. Ardından konuşmalarını yapmak üzere Prof. Dr. Suphi Saatçi kürsüye gelmiştir.  

Prof. Dr. Suphi Saatçi konferansta öncelikli olarak Kerkük bölgesinin kısaca tarihine, bölgedeki Türk varlığının gelişimine ve bölge içindeki önemine değinmiştir. Türklerin Anadolu’dan önce bu bölgeye geldiklerine dikkat çeken Prof. Dr. Suphi Saatçi, özellikle Abbasi Halifeleri döneminde Arap ordularına savaşçılığı öğretmek maksadıyla Türk uzmanların bölgeye davet edildiklerini, nüfuslarının çoğalmaları üzerine özel olarak Samara şehrinin kurulduğunu söylemiştir. Türklerin koloni olarak ise bölgeye ilk defa 1055 yılında Tuğrul Bey döneminde yerleştiklerini belirten Prof. Saatçi “Daha 11’inci yüzyıldan itibaren Kerkük, Musul, Erbil ve Bağdat kentlerinin tamamen fiziksel olarak Türk şehri yapısına kavuştuğunu” vurgulamıştır. Selçuklular ve onların devamı olan Musul ve Erbil Atabeylerinin zamanında da bu durumun değişmediğini, Osmanlılar döneminde ise bölge nüfusunun tamamını Türklerin oluşturduğunu söylemiştir. Türklerin, bölgenin uygarlık tarihine çok önemli katlıları olduğunu vurgulayan Saatçi; son dönemlerde özellikle Kerkük bölgesinde tarihi, kültürel eserler üzerinde tahribat yaşandığına dikkat çekmiştir. Prof. Dr. Suphi Saatçi “Kerkük deyince size yabancı bir ülkeden bahsediyormuşuz gibi geliyor oysa ki yakın tarihe kadar bundan 100 yıl önce 1918’e kadar Kerkük tıpkı Kayseri, Kastamonu, İzmir gibi bir Türk şehriydi” diyerek sözlerinin devamında I. Dünya Savaşı’ndan sonra bölgedeki Türkmenler için karanlık günlerin başladığını ifade etmiş ve Mondros mütarekesinden sonra İngilizler tarafından Türk topraklarından nasıl koparıldığını detaylarıyla anlatmıştır. 

Prof. Dr. Suphi Saatçi, konuşmasının ikinci kısmında Kerkük’ün bulunduğu coğrafyadaki tarihi yapıların mimarisine ve fiziksel dokularına değinerek geleneksel Türk mimarisi örneklerinin bölgenin kimliğini ortaya koyduğunu ifade etmiştir. Türkmenlere özgü bir mimari yapısının bulunduğunu belirten Prof. Saatçi, mimaride yerel Türkçe terimlerin üretildiğine dikkat çekmiştir. Özellikle doktora tezinde bu konuda önemli çalışmalarının olduğunu vurgulayan Prof. Saatçi, Kerkük’te Türkmenlerin ürettiği Türkçe mimarlık terimlerinin günümüzde kullanılan batı kökenli mimarlık terimlerinin yerine kullanılabileceğini de eklemiştir.

Konferansın üçüncü ve son bölümünde konukların Kerkük tarihi ve mimarisi üzerine yönelik soruları Prof. Dr. Suphi Saatçi tarafından içtenlikle cevaplandırılmıştır. Ardından değerli konuğa MSGSÜ Tarih Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Fatma Ürekli tarafından hediye takdimi yapılmış ve etkinlik sona ermiştir. Biz de Önce Vatan ailesi olarak böyle anlamlı bir organizasyona ev sahipliği yapmasından dolayı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih Bölümü’ne ve değerli konuşmaları için Prof. Dr. Suphi Saatçi’ye teşekkürlerimizi sunuyoruz. 

Prof. Dr. Suphi SAATÇİ Kimdir?

Prof. Dr. Suphi Saatçi,1946 Kerkük doğumludur. İlk ve orta öğrenimini Kerkük’te, üniversite öğrenimini İstanbul’da tamamladı. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi bugün ki Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yüksek Mimarlık Bölümü’nden 1974 yılında mezun oldu. Çeşitli kurum ve kuruluşlarda tarihi çevre koruma uzmanı olarak danışmanlık yaptı. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Restorasyon Anabilim Dalı’nda “Kerkük Kenti ve Ev Mimarisi” konulu doktora tezini tamamladı. 1994’te doçent, 2002’de Profesör unvanını alan Saatçi, MSGSÜ Rektör Yardımcılığı, Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü ve Mimari Restorasyon Bölüm Başkanlığı görevlerinde bulundu. Emekliye ayrıldıktan sonra, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalışmalarına devam etmektedir. Prof. Dr. Suphi Saatçi’nin çok sayıda kitapları mevcuttur.

Dr. Işıl TUNA

[email protected]