Sevgili Önce Vatan Gazetesinin Değerli Okuyucuları Merhabalar;   


AB Bakanlığı AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı Erasmus+ Programı kapsamında desteklenen  “GENÇ SANATÇILARIN KÜLTÜR SANAT ALANINDAKİ İSTİHDAM POLİTİKALARINA BAKIŞ AÇISI ZİRVESİ” sonunda film endüstrisindeki istihdam politikaları başta olmak üzere yaşanan sorunlara yönelik ilgili aktörlerce dile getirilen sorunlar ve önerilerin yer aldığı bir rapor hazırlanmıştır. Bununla birlikte Genç Sanatçıların film sektöründeki sorunlara yönelik politika önerilerinin yer aldığı 14 Maddelik bir Deklarasyon hazırlanmıştır. Türkiye’nin farklı şehirlerinde sinema ve televizyon alanında çalışan, üniversitelerin ilgili bölümlerinde okuyan 80 genç sanatçı olarak Film-San Vakfı’nın organize ettiği “Genç Sanatçıların  Kültür Sanat Alanındaki İstihdam Politikalarına Bakış Açısı Zirvesi” kapsamında 05-12 Şubat 2017  tarihleri arasında İstanbul’da bir araya geldik.   Zirve süresince sinema sektöründe istihdam politikaları sorunlarına yönelik çözüm önerilerini konuştuk. İlgili sektör öncülerinin bilgi ve deneyimlerinden yararlandık.
Oyuncular İçin

Madde 1- Oyuncular ile yapılacak iş sözleşmesinde rol aldıkları görsel eserlerde ilk yayınlanan eserde (tiyatro oyunu, sinema filmi) başrol ve birincil yan rolde yer alıyorsa başka ülkelere eserin satılması ya da başka organlarda yayınlanması durumunda ilk 10 yılda % 2, ikinci 10 yıllık evrede %1, üstü sürede %0,5 olmak üzere telif hakkı ödenmesine ilişkin haklar tanınmalıdır.

Madde 2-  4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesinde, haftalık çalışma süresinin 45 saat olduğu belirtilmektedir. Dizi setlerinde dizi setlerinde günlük çalışma süresi günlük en fazla 10 saat olmak üzere haftalık toplam süre 60 saati geçemez, 45 saat üzeri çalışılan her saat için ek mesai ücreti ödenmelidir ve denetlenmelidir.
 
Madde 3-  Kısa süreli işlerde çalışan ve yeni bir proje gelene kadar işsiz kalan, devlet sanatçısı olmayan kadın oyuncuların hamilelik dönemi ve sonrası için maaş desteğinin sunulacağı bir destek fonu oluşturulmalıdır. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliğinde STK’lar ve meslek gruplarınca verilen sanatçı kartı olan oyunculara yönelik/resmi makam tarafından kabul görülen oyunculara belirli kriterler (gelir durumu, mal varlığı vb.)çerçevesinde destek verilmek üzere fon oluşturulmalıdır.

Senaristler İçin

Madde 1- 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri kanununa göre eserin sahibi sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı olarak belirtilmiştir.  Kanuna ek olarak dizi yada sinemaların yayınlanma, dağıtılması ve yurtdışına pazarlanması durumunda fikri mülkiyet haklarına ilişkin senaristi koruyacak maddelerin yine aynı  kanun da belirtilen “70 yıl süresince eser sahibi olma hakkı” ilkesi üzerinden telif ücreti ödeme koşulları standardı oluşturulmalıdır. Buna bağlı olarak eserin ilk satıldığı yıl itibari ile 10 yıllık dönemde % 5, 11-25 yıl içerisinde %3, 25-70 yıl içerisinde %1 olmak üzere senariste telif ücreti ödeme hakkı yasal olarak getirilmelidir. .

Madde 2- Türkiye’de senaristlerin sinema filmlerinde asgari senaryo telif payı filmin toplam brüt gelirlerinin asgari % 7’si olmalıdır. Dizilerin ilk yayınlanma yılı içerisinde reyting oranlarından elde edilen gelirlerden bölüm başına alması gereken asgari telif payı yapım bütçesinin %5’i olmalıdır. Bu ödemeler eserin oluşturulduktan sonraki ilk yayınlanma dönemini kapsamakta olup; yapımcının senaristlere bu ödemeyi yapıp yapmadığı Bakanlık tarafından kontrol edilmelidir.
 
Yapımcılar İçin

Madde 1- Yeni ve yaratıcı fikirlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi amacı ile yapımcı olmak isteyenler için yapımcı meslek odaları gerekli bulduğu süreler doğrultusunda eğitimler vermeli ve bu eğitimlerin yapımcılık belgesi alabilmek için zorunlu hale getirilmesi gerekmektedir.

Madde 2- İstihdam oranını artırmak amacıyla projenin maliyeti karşılanana kadar vergi alınmaması ve sonrasında alınacak verginin kazanca göre artan oranla belirlenmesi gerekmektedir.

Madde 3- Uluslararası film festivallerinde sergilenmiş ve ödül almış yapıtların dağıtımı ve tanıtımı konusunda devlet desteği sağlanması gereklidir.  Ödül alan yapıtların resmi yapım şirketlerine SGK, çalışan prim desteği ve KDV indirimi konularında 3 yıl süre ile destek ayrıca devam ettirilmelidir.

Yönetmenler İçin

Madde 1- Yönetmenlerin haklarını etkin bir şekilde kullanabilmesi için üyelerinin %50’si devlet, %25’i kültür sanat alanındaki sivil toplum kuruluşları ve %25’i film festivalleri vb. organizasyonları yürüten özel kuruluş ve akademik dünyadan olmak üzere bir Denetim ve İzleme Kurulu Bakanlık nezdinde kurulmalı ve yetkilendirilmelidir.  Bu kurul sektörde sorun yaşayan yönetmenler için uzlaştırıcı ve denetleyici bir kurul olarak işlev görmelidir.

Madde 2- Kültür ve Turizm Bakanlığı belirlenen öncelikli temalarla ilk kez film çeken yönetmenlerin filmlerini sinema salonlarında göstermesi için bir yönetmelik yayınlamalıdır. Bu noktada Türkiye’deki AVM yapıları içerisindeki sinema salonları başta olmak üzere ilgili salonlarda ilk kez film çeken yönetmenlerin filmlerini göstermesi için haftada en az 1 film yayınlama zorunluluğu getirilmelidir.

Madde 3- Yönetmenlerin de içinde bulunduğu sayısal içeriğin telif haklarının korunmasıyla ilgili olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ile oluşturulacak kurulla korsan içerikle savaşmaya yönelik internet servis sağlayıcılarını bağlayacak kanunun düzenlenmesi gerekmektedir.  

Teknik Ekip İçin

Madde 1- Özellikle dizi setlerinde teknik ekipte çalışan bireyleri kapsayan yapım şirketlerinin zamanında ödemelerini gerçekleştirmemesi halinde çalışanların greve gidebilmesi sağlanmalıdır. Bu grev 3 haftalık zaman aşımının ardından uygulanabilir olmalıdır.

Madde 2- Mevcut sistemde, gerek kamuda gerek de özel sektörde alan dışı istihdamın önüne geçebilmek için, sektörde %20 alan dışı çalışan kotası oluşturulmalı, geri kalan %80 oranındaki iş sahasında İletişim ve Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencileri istihdam edilmelidir. Bu noktada dizi ve film set ekiplerinin oluşturulmasında teknik ekip için Mesleki Yeterlilik Kurumunca belirlenen meslek ayrımlarına göre görev ve sorumluluk listesi sunularak Kültür ve Turizm Bakanlığından izin alınmalıdır.

Madde 3- Ülkemizde İletişim ve Güzel Sanatlar Fakültelerinin, Radyo, Sinema ve Televizyon, Sinema - Televizyon ve Film Tasarımı gibi bölümlerinde eğitimlerinin son yarıyıl dönemine gelmiş öğrencilere zorunlu staj olgusunu getirerek alanda istihdam edilmesi amaçlanmaktadır. Zorunlu staj sisteminin işleyişini, yönlendirmesini ve denetimini sağlayacak devlet bünyesi kapsamında bir kurum kurulması öngörülmektedir.Bu kurumun öğrencilerin sektörde hangi branşta istihdam edilmelerini kendileri belirterek alandaki aktif kamu ve özel şirketlere belirlenen kota dahilinde öğrencilerin çalışması sağlanmalıdır.

Zorunlu stajı tamamlayan öğrencilerin gerekli yeterliliği göstermeleri takip edilip denetlenerek iş tanımını ve unvanını belirten meslek kartları hazırlanarak, kurumun sistem havuzuna işlenmelidir. Sektörün ihtiyacı olan branşta istenilen iş gücü talebini karşılayacak kişiler bu kuruma başvurarak nitelikli iş gücü elde edilebilecektir ve yeni mezun öğrenciler iş tanımlarınca sektörde var olabileceklerdir.