GEBELİKTE BESLENME

Gebe kadının beslenmesinde amaç; annenin kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak, fetüsün normal büyümesini ve salgılanan sütün  gerektirdiği enerji ve besin öğelerini tam olarak karşılamaktır. 

Gebelikte ağılık kazancının izlenmesi büyük önem taşımaktadır. Gebe kadın ilk 3 ayda her ay 1 kg, sonraki 6 ayda ise ortalama 1.5-2 kg ağırlık kazanmalıdır. Gebelik süresince toplam ağırlık artışı 9-14 kg olmalıdır. 7 kg’dan az ağırlık kazancı anne ve bebeğin sağlığını tehlikeye sokar. Gebelik öncesi anne şişmansa daha az kilo almalıdır. Anneye beslenmenin önemi sürekli anlatılmalıdır. Ayrıca ağırlık kazancı az olduğunda anne sütünün veriminin düşeceği de vurgulanmalıdır.

Hamile kadınlar için hamilelik öncesi ve hamilelik süresince beden kitle indekslerine göre önerilen kilo artışları yapılan araştırmalara göre aşağıdaki gibidir:

Düşük BKI<19.8          12.5 -  18

Normal BKI 19.8-26.0     11.5 - 16

Yüksek BKI>26-29            7  - 11.5

Yeterli ve dengeli beslenme ile günük protein gereksinimi karşılanabilir. Protein gereksiniminin %60’ı biyolojik değeri yüksek proteinlerden karşılanmalıdır. RDA’ya göre gebe kadınlar için önerilen günlük protein ihtiyacı 60 gr’dır. Vejeteryan annelerde ve günlük besinin  büyük kısmını bitkisel kaynaklı besinlerden sağlayan gruplarda günlük alıma 20 gr ek yapılabilir.

Kaynakları : Et ve türevleri, sakatat, kuru baklagiller, kuru üzüm, kuru incir, pekmez ve anne sütüdür.

Hemoglobin değerlerinin yüksek ya da düşük olması ile tıbbi anormallikler, ölü doğum, LBW ve erken doğum arasında korelasyon olduğu araştırmalar sonucu saptanmıştır. Bu nedenle adölesan ve sık doğum yapan, anemik olanlar başta olmak üzere tüm gebelere demir eklenmelidir.

Kaynakları: Süt, yoğurt, çökelek, pekmez, fındık, kuru baklagiller ve yeşil yapraklı sebzelerdir.

Kalsiyum kemik ve dişlerin yapısında bulunan bir mineraldir. Fetus ortalama 30 gr Ca depo eder. Diyetle yeteri kadar Ca alınmadığından artan gereksişnin kemiklerden Ca çekilerek karşılanır. Sık doğumlar, güneş ışınlarından yaralanamama hareket azlığı, yetersiz alım, kemik yumuşamasına ve diş çürüklerine neden olur. Gebe kadının günlük gereksinimine ek olarak 500 mg/ gün Ca alması gerekir (Toplam 1000-1200 mg/gün )

Kaynakları: Et, deniz ürünleri, süt ve türevleri, yumurtadır.

Büyüme ve gelişme protein yapısındaki enzimlerin işlevleri ve üreme için gerekli bir iz elementtir. Yapılan araştırmalar sonunda Zn eksikliğine bağlı olarak intrauterin büyüme geriliği, ölü doğumlar ve doğumsal anomalilerin görüldüğü belirtilmiştir. Tahıla dayalı beslenme; Fe, Ca, Zn gibi minerallerin emilmesini olumsuz  yönde etkiler ve yetersizliğe neden olur. Bu nedenle Fe ile birlikte Zn de eklenmelidir.

Kaynakları : Karaciğer, koyu yeşil yapraklı sebzeler, et, yumurta, süt ve türevleri ve tahıllardır. 

Folik asit eksikliğinde LBW doğumlar ve annede megaloblastik anemi gelişir. Günlük 0.4 mg folik asit önerilmektedir. Folik asit; yetersiz alımından çok besinlere uygulanan işlemler nedeni ile kayıplara uğramaktadır. Fazla alındığında ise vitamin B12  eksikliğine yol açmaktadır. Bu nedenle günde 1 mg folat alımının önemli olduğu vurgulanmaktadır. Günde 200 mcg folik asit önerilmektedir.

Kaynakları: Deniz ürünleri, zenginleştirilmiş tuzdur. 

İyot eksikliğinde bebekte gelişme geriliği ve doğumsal anomaliler görülebilir. Ananenin iyot eksikliğine bağlı olarak bebekler hipotiroidik olarak doğabilirler. İyot eksikliği olan bölgelerde en uygun korunma olarak iyot eklenmiş tuz kullanımı önerilmektedir.

Kahve, çay, karbonatlı içecekler, alerji ve soğuk algınlığı kullanılan ilaçlarda bulunur. Yapılan çalışmalarda  gebe kadınların ¾’ünün günde ortalama 2 fincan kahve tükettiği ve günde ve günde 5 fincandan fazla kahve tüketen kadınlarda erken doğum, gebelik süresine göre düşük ağırlıklı bebekler doğurdukları saptanmıştır. Aşırı kafein tüketiminin fetüsün Ca ve kemik yoğunluğu içeriği üzerine zararlı etkileri vardır. Aşırı tüketilen çay kahve ve kola gibi içecekler, Fe, Zn gibi önemli minerallerin emilimini engellemekte ve anemi riskini artırmaktadır. Çayı sık tüketen gruplara açık ve limonlu çay ile bitki çayları içmeleri önerilmektedir.