Haber: Damla Oya Erman
Evrenin yaşı, kozmosun genişleme hızı ve kozmolojinin standart modeli tarafından belirlenir.
Evren yaklaşık olarak 13.8 milyar yaşındadır, ancak kesin yaşının henüz net olmadığı bilinmektedir. Bildiğimiz şey, büyük olasılıkla 14 milyar yaşından küçük olduğudur.
Çeşitli görevlerden elde edilen araştırmalar hafifçe farklı tahminler sunmuştur. Avrupa Uzay Ajansı'nın Planck görevinin 2009 ila 2013 yılları arasında topladığı veriler, evrenin 13.82 milyar yaşında olduğunu göstermektedir. Şili'deki Atacama Kozmoloji Teleskobu'nun gözlemlerine dayalı diğer bir tahmin, evrenin yaşını birkaç yüz milyon yıl azaltmakta ve bunu 13.77 milyar yıl olarak koymaktadır, ancak Birleşik Krallık'taki Cardiff Üniversitesi'nde çalışan astronomlar, bu ölçümdeki belirsizliklerin hala Planck görevi tarafından elde edilen yaşla uyumlu olduğunu belirttiler.
Veya, evrenin genişleme hızına dair tartışmalı ölçümler doğruysa, kozmos daha genç olabilir. Belirsizlik, evrenin yaşını ölçme yöntemlerimizin kötü olmasından kaynaklanmıyor. Tam tersine, evrende hala anlamadığımız şeyler var.
Yüz yıl önce evrenin sonsuz ve durağan olduğu varsayılmıştı. Ancak 1924'te, o dönemin en büyük teleskobu olan Kaliforniya'daki Mount Wilson Gözlemevi'ndeki 100 inçlik (2.5 metre) Hooker teleskobunu kullanarak, Edwin Hubble hemen hemen tüm galaksilerin bize doğru uzaklaştığını keşfetti.
Evren genişliyor ve bu derin sonuçlar doğuruyor. Evrenin genişlemesi galaksileri birbirinden uzaklaştırıyorsa, geçmişte daha yakın olmaları gerekmektedir. Bu genişlemeyi yeterince geri sararsanız, her galaksinin uzay ve zamanın aynı noktasından köken aldığını hesaplayabilirsiniz.
Bu nokta Büyük Patlama'dır, evrenimizin yaratıldığı an. Genişleyen bir evren sonsuz olamaz, ancak kesin bir başlangıç tarihi olmalıdır. Evrenin yaşını belirlemek için astronomların başvurabileceği kozmik bir saat olmadığı için, astronomlar evrenin yaşını bulmak için dedektiflik yapmak zorunda kaldılar ve bu araştırma hala devam ediyor.
Evren 14 milyar yıldan daha yaşlı olabilir mi?
Evrenin 14 milyar yıldan daha yaşlı olması olası değildir. Evrenin 14 milyar yıldan daha yaşlı olması için şu anki genişleyen evrenimizi tanımlayan standart kozmoloji modeli olan lambda-CDM modelini atmak zorunda kalırız. Ayrıca evrenin 14 milyar yıldan daha genç olduğuna dair diğer kanıtlar da bulunmaktadır. Örneğin, en uzak yıldızlar ve galaksiler, onları 13.5 milyar yıl önce olduğu gibi gördüğümüzde genç ve kimyasal olarak olgunlaşmamış görünürler, bu da onları ve evreni oluşturan şeyleri kısa bir süre sonra gördüğümüzü beklediğimiz gibi açıklar.
Gözlenebilir evren ne kadar büyük?
Yaygın bir yanılgı, uzayda ışıktan daha hızlı hiçbir şeyin hareket etmediğini düşündüğünden, gözlenebilir evrenin evrenin yaşına eşit bir yarıçapı olması gerektiğidir - yaklaşık 13.8 milyar yıl, artı eksi. Ancak gerçekte, ışığın hızı uzayın bu hız sınırına bağlı olmasa da, gözlenebilir evren - ışığın bize ulaşması için zamanı olmuş uzayın bölgesi - 46.5 milyar ışık yılıdır. Bu nasıl olabilir? Işık hızı uzay içinden geçerken uzayın genişlemesinden bağımsız değildir. Gözle görünen evrenin en uzak noktaları, görünür evrenin şişmesine izin veren ışık hızının çok daha hızlı bir şekilde uzaklaştığı yerlerdir. James Webb Uzay Teleskobu tarafından görülen 13.5 milyar yıl önce yola çıkan bir galaksi, uzay o ışığı terk ettikten bu yana genişlediği için şu anda çok daha uzaktadır.
Evren, Dünya ile karşılaştırıldığında kaç yaşındadır?
Evren, yaklaşık 13.8 milyar yıl yaşındayken, Dünya'dan çok daha yaşlıdır.
Dünya 4.5 milyar yıl yaşındadır. Bunun nedeni, bir örneğin ne kadar yaşlı olabileceğini hesaplamak için bir örnekteki izotopların radyoaktif bozunmasının miktarını ölçen radyometrik tarihlendirmeye dayanmasıdır. Dünya üzerindeki en eski kayalar 4.2 milyar yıl yaşındadır; daha eski kayalar levha tektoniği yoluyla tekrar kullanılmıştır. Bununla birlikte, bilim insanları ayrıca ay kayaları ve meteorlarda da radyometrik tarihleme yapmışlardır ve hepsi Güneş Sistemi'nin, Dünya ve diğer tüm gezegenler dahil olmak üzere, 4.5 milyar yıl yaşında olduğuna işaret etmektedir.
Evrenden daha yaşlı yıldızlar var mı?
Evrenden daha yaşlı birkaç yıldızın varlığı iddia edilmiştir. Bu imkansız gibi görünse de, doğruysa, standart kozmolojinin yanlış olduğu anlamına gelir. Bu yıldızların en iyi bilineni, 190 ışık yılı uzaklıkta bulunan Methuselah olarak da bilinen HD 140283'tür. Methuselah, oluştuğu ilk çağlarda hidrojen ve helyum gibi temel elementlerin dışında neredeyse hiç ağırlıklı element içermez ve astronomlar başlangıçta onun yaşını 16 milyar yıl olarak hesaplamışlardır. Ancak bu kozmoloji ile ilgili bir sorun değil, yıldızların nasıl yaşlandığına dair anlayışımızın tam olarak tatmin edici olmadığı daha olası görünmektedir. Sonraki analizler bu modellemeyi iyileştirdi ve konuyla ilgili son bir bilimsel makale, Methuselah'ın yaşını yaklaşık 12 milyar yıl olarak belirlemektedir.
