Haber: Elif Hayvalı
Burun, nefes borusunun üst kısmı, boğaz bademcikler, gırtlak, orta kulak sinüsler (baş bölgesinde burun etrafındaki hava boşlukları) iltihabı hastalıklarına üst solunum yolları enfeksiyonları denmektedir.
Çocukluk yaş gruplarında en sık görülen hastalıklar üst solunum yolları enfeksiyonlarıdır. Sıklıkla sonbahar, kış aylarında görülmekte ve soğuk havalarda artış görülmektedir. Genellikle virüs (İnfluenza, parainfluenza, RSV, corona virüs) daha az olarak da bakteriler (streptokok, mikoplazma, hemofilus, influenza, statikokusaerus) neden olabilmektedir. Bazen virüs nedeniyle başlayan enfeksiyona vücut direncini zayıflatan durumlar söz konusuysa bakteriler de eklenebilmektedir.
Belirtiler çocukluk dönemi yaş gruplarına göre değişiklik gösterebilir.2 yaş altındaki bebeklerde huzursuzluk, iştahsızlık, burun akıntısı, beslenme güçlüğü, kusma, ateş, öksürük olabilmekteyken, daha büyük çocuklarda boğaz ağrısı, halsizlik, iştahsızlık, öksürük, ateş görülebilmektedir. Büyük çocuklarda ise hastalık burunda ve boğazda kuruluk, tahriş belirtileri, öksürük ile başlayıp daha sonra burun akıntısı, halsizlik, kas ağrısı, ateş eklenebilir. Burun akıntıları koyulaşabilir, öksürükte artış, baş ağrısı hatta karın ağrıları da olabilmektedir.
Hasta çocuklar olabildiğince yatakta tutulmalı, odası havalandırılıp temiz hava alması sağlanmalı, yeterince sıvı gıdalarla beslenmeli, ağrı, ateş ve huzursuzluğu azaltmak için vücut ağırlığına uygun ateş düşürücü (parasetamol) verilebilir. Ancak Reye sendromu diye riskli bir tablo olabilme ihtimaline karşılık aspirin kullanmaktan kaçınılmalıdır. Küçük bebeklerde burun tıkanıklığını önlemek için burun damlaları genellikle serum fizyolojik kullanılabilir. Burun damlaları beslenmeden 10-15 dk önce ve yatarken her iki burun deliğine 2-3 damla olmak üzere uygulanır. Burun damlaları her birey için ayrı olmalı ve burun içine sokulmamalıdır, çünkü birden fazla bireye kullanılırsa veya damlalık burun içine sokulursa damlalık ucu ile burun içine bakteri bulaşı olabilmektedir. Bu önlemlerle hasta rahatlamıyorsa, ateşi düşülemiyorsa, olabildiğince erken dönemlerde bir sağlık kuruluşunda mümkünse çocuk doktoru tarafından muayenesi yaptırılıp hasta değerlendirilmelidir.
Muayene sonucunda hızlı antijen testi, kan tetkikleri gibi testler yapılıp gerek duyuluyorsa boğaz kültürü alınmalı sonuca göre tedavide antibiyotik gerekip gerekmediğine karar verilmelidir. Böylece gereksiz antibiyotik kullanımı önlenecektir, gerekiyorsa da hekim kararıyla uygun anbiyotik başlanarak komplikasyonların önlenmesi sağlanacaktır.
Üst solunum yolları enfeksiyonları iyi kontrol edilemezse dokularda pnömokok, A grubu stretokok, Hemofilusinfluenza ve stafilokok gibi bakteriler üreyerek çeşitli komplikasyonlara yol açabilirler. Süt çocuklarının bir kısmında komplikasyon olarak kulak iltihapları, boyundaki lenf düğümlerinin şişliği ve iltihabı görülebilir. Ayrıca sinüs (baş bölgesindeki kemiklerdeki burun etrafındaki hava boşlukları) iltihapları ve bronşit, bronşiolit, pnömoni(zatürre) gibi alt solunum yolları hastalıkları gibi komplikasyonlar oluşabilmektedir. Yine burundaki tahrişlere bağlı burun kanamaları görülebilmektedir. Bundan ayrı çocukluk çağında nefes almada zorluk, hırıltılı solunum, ses kısıklığı ve havlar tarzda öksürük laringit (gırtlak) ve treakeit (nefes borusu) enfeksiyonları da olabilmekte ve bu tabloya krup denmektedir. Etkenleri genellikle virüslerdir ve bazı özel durumlarda tekrarlayıcı olabilmektedir.
Bazen sürekli bir burun akıntısı (kronik rinit) gelişebilmektedir. Bu durumda alerjik burun iltihabı, sinüslerin enfeksiyonu, kronik enfekteadenoidit (geniz eti iltihabı) burunda yabancı cisim, bazı doğumsal burun hastalıklarına neden olabilmekte ve ayrıntılı kulak burun boğaz muayenesi gerekebilmektedir. Ayrıca beslenme bozuklukları ve sürekli gereksiz yere burun damlası kullanılan hastalarda da kronik rinit yani sürekli burun akıntısı gelişebilmektedir.
Önlem olarak küçük bebeklerde nezleli ve hasta kişilerden uzak tutulmalı, kalabalık ortamlara götürülmemelidir. Ayrıca dengeli ve doğal gıdalarla beslenmede vücut direncinin sağlanması için önemli bir etmendir. Kış aylarında ve soğuk havalarda çocukların soğuğa maruz kalması ve hastalarla karşılaşması önlenmelidir. Yine çocukların aşılarının aksatılmadan uygulanması solunum yolları hastalıklarının önlenmesinde önemli katkı sağlayacaktır.
