ÇOCUK BÜYÜTÜRKEN ÖNERİLERİM;

1.Çocuk yapma ve büyütme kararını verdiğiniz için kutlarım. 
2.1972 yılından beri aktif olarak çocuk doktoru olarak çalışmaktayım.
3.Çok severek ve büyük bir mutluluk duyarak,bir an bile yakınmaksızın bu alanda çalışmayı sürdür mekteyim.
4.yılda 365 gün ve 24 saat çalışmayı göze aldığım için bu mesleği annemin bir vasiyeti olarak seçtim.
5.Annem 12 yaşında iken beta mikrobunu kapmış,yoksulluk ve bilgisizlik nedeniyle tedavisi yapılamamış.Bu bakteri biricik annemin kalbini ve kalp kapaklarını harab etmiş.Daima anımsadığım ve her gece içimi sızlatan ızdırabı halen yüreğimi yakar.Canım annem öyle acılar çekerdiki ve adım atacak hali bile olmasa bana ve kardeşlerime belli etmemeye çalışırdı.Evin en büyüğü olarak kendimi sorumlu hissederdim. Beş kardeş ve sevgili babamız onu elimizden geldiğince üzmemeye çalışırdık.
6.Değerli annem bana kendi rahatsızlığının etkisi ile olsa gerek bana iyi bir çocuk doktoru olmamı öğütlerdi.O zamanlar aklım tam ermesede hastalıkların önlenebileceği veya tam tedavi edilebileceğini düşünürdüm.
7.Annemi Hacettepe Tıp Fakültesinde iken eğitim aldığım yıllarda beni yetiştiren hocalarımın büyük desteği ve gayreti ile 44 yaşına kadar yaşattık. Hacettepe Çocuk Hastanesindeki ihtisas yıllarımıda biricik anneciğim gördü ve bundan büyük bir gurur ve mutluluk duyduğunu gözlerinin gülüşünden anlardım.
8.Hepimizin ortak dileği,çocuklarımızın sağlıklı,mutlu,erdemli ve başarılı olmasıdır.
9.Bende tüm yaşam tarzımı çocukların iyi,sağlıklı,dengeli ve mutlu  gelişmesi,büyümesi ve yetişmesine göre ayarladığım için bu konudaki görüş ve düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istedim.
10.Ben hamilelikten başlayarak 19 yaşına kadar olan dönemde fetüs,yenidoğan bebek,süt çocukluğu dönemi,oyun ve okul çağı ve ergenlikteki çocuklarımızın sorunlarını ve çözüm yollarını sizlerle birlikte değerlendirip bildiklerimi ve deneyimlerimi anlatacağım.                                                                  

BEBEK BEKLERKEN

1.İnsan doğası gereği üremeye içtepi olarak yönelir.Herkes çocuk sahibi olmayı ister. Daha oyun çağında iken çocuklar evlilik oyunlarını oynarlar,anne-babalık duygularını yaşamaya çalışırlar.
2.Çocuk yapmaya karar veren çiftlerin hem aile yakınları ile hemde doktorları ile görüşmeleri büyük yarar sağlar.
3.Sağlıklı çocuk doğurmanın temelleri bu görüşmelerden atılır.
4.Anne adayı daha ergenlik çağından itibaren her ay yumurtalıklarından bir adet yumurta yumurtlar. Yumurtlama zamanı kadının iki ay halininin ortasına gelen günlerde olur.Bu yumurta erkeğin cinsel birleşme sırasında bıraktığı
 Milyonlarca(150-300 milyon) spermden sadece bir tanesi ile birleşip zigot dediğimiz ilk hücreyi oluşturur.Zigot anneden gelen 23 adet ve babadan gelen 23 adet kromozomdan oluşan 46 kromozomdur.Bu 46 kromozom kendi içinde bölünmeler yaparak(mitoz bölünme)10 trilyon hücreyi yapacak,bu sayede organlar ve vücudumuz ortaya çıkacaktır. Bu mucize çoğalma,büyüme ve gelişme insanda ne büyük şaşkınlık yaratıyor.Zigot dediğimiz 46 kromozomlu bir hücrenin içinde aslında 10 trilyon hücreye ait bilgiler saklıdır.Doğacak bebeğin cinsiyeti,ilerde olabilecek tüm fiziksel,ruhsal bilgiler,kabiliyetleri,sağlığı,hangi hastalıklara yakalanbileceği bellidir. Fakat bizim bilgilerimiz henüz yeterli olmadığı için herşeyi bilrmiyoruz.
5.Çocuğun cinsiyeti babadan gelen sperm içinde saklıdır. Eğer babadan X krozomu yumurtayı döllerse kız çocuk,Y kromozomu döllerse erkek çocuk olacaktır.
6.Yurdumuzda 2014 yılı verilerine göre her yıl bir buçuk milyon çocuk doğmaktadır.Bunların yaklaşık yüzellibin tanesi erken doğmakta(prematüre)olup onlara daha özel ilgi gösterilmelidir.Ülkemiz ve tüm dünyamız için çok önemli olan bu bebeklere karşı hepimizin sorumluluğu vardır. Çünkü dünyaya gelmek onların değil bizim kararımızdır. Onlardan ödünç aldığımız doğayı onlara sağlıklı devretmemiz gerekir.
7.Anne adayına bebek beklerken çok daha özen göstermek gerekir.Çünkü hamilelerde fizyolojik,psikolojik,hormonal ve sosyal pek çok değişiklikler olur.Bu nedenle insanları kadın-erkek ve hamile olarak üç farklı yapıda değerlendirenler vardır.
Gebeliğin en önemli belirtisi ay hali(adet-regl)nin kaybolmasıdır.Daha sonrabulantı,kusma,yorgunluk,başdönmesi,,memelerde dolgunluk ,meme uçlarında koyulaşma,karıncalaşma,beyazımsı sıvı gelmesi,aşerme(canının tuhaf şeyler istemesi),cilt değişiklikleri,sık idrar yapma hissi gibi değişiklikler ortaya çıkar.Sonra ise karı büyümesi görülür. Bu belirtilerin hepsi gebelik hormonları(progesteron,östrojen gibi) ile ilgilidir.Kesin tanı için gebelik testi yapılır,anne hamilelik için özel ultrason görüntülemesi gerekir.

HAMİLELİK

1.BESLENME:Özel bir beslenme yoktur.Her gıdadan dengeli ve düzenli alınması gerekir.Yeterli vitamin,mineral,protein,karbonhidrat,yağ alınması gerekir. Özellikle sebze,meyve et ve sür ürünleri düzenli alınmalıdır.
Anneler çok fedakardırlar. Kendilerindeki tüm gıdaları bebeğe gönderirler.Bu nedenle hamilelikte dengeli ve düzenli beslenme,psikolojik ve sosyal destek önemlidir.
Hamilelikte vitamin,mineral ve lifli gıdalar önemli olduğundan taze meyve sebze önemlidir.Bu sayede kabızlığında önüne geçilir.Ekmek,patates,bulgur,pirinç ise vitamin ve karbonhidrat yönünden önemlidir.Et,balık,tavuk,yumurta ve süt ürünleri özellikle protein dengesi ve kalsiyum yönünden önemlidir.Her ay ortalama 1 kilo alacak şekilde kalori ayaylaması yapılabilir.Kızartma,hamur işi,hazır meyve suyu ve kolalı ürünlerden uzak durmakta yarar vardır.Yeşil yapraklı sebzeler,kurutulmuş meyveler,kuruyemişler,domates,narenciye ürünleri vit c ve mineraller(özellikle demir) yönünden zengindir.Balık ise omega 3 yönünden önemlidir. Folik asit özellikle yeşil sebzede vardır,az pişmiş sebzede daha çoktur.
Sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalı, çiğ veya az pişmiş et ürünlerinden kaçınmak gerekir.Aksi taktirde bazı mikrobik hastalıklar(toksoplazma gibi) anneye ve çocuğa zarar verebilir.
Alerji yababilecek gıdalar(çikolota,çilek,bakla,yer fıstığı gibi)dikkatli kullanılmalıdır.
2.GENEL TEMİZLİK KURALLARI:Yemeklerden önce ve sonra el temizliği önemlidir.Bahçe ve toprakla uğraşırken eldiven giyilmelidir.Doktor danışmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.Radyasyon(röntgen),kimyasal maddeler,toksik ajanlar,temiz olmayan aletler,boya maddeleri ve püskürtmeli (spreyler dahil) ajanlar özellikle hamilelerde çok dikkat edimesi gereken hususlardır.
3.İLAÇLAR:Aspirin,bulantı-kusma önleyici ilaçlar,troid ve sara ilaçları,antibiyotikler,ağrı kesiciler kullanırken dikkatli olmalı ve doktora danışarak verimelidir
4.Alkol ve sigaradan kesinlikle kaçınmalı aşırı kahve ve çay tüketiminin  önüne geçilmelidir.
5.Kedi ve köpeklerinizin veteriner takibini iyi yaptırın.Böylece toksoplazma,kist hidatik ve diğer  parazit hastalıkları bebeğe geçemez. Böylece bazı ağır hastalıklar önlenmiş olur.
6.İşyerlerinde hamileler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.Özellikle son 3 aylık dönemde işyerlerinde hamileleri dinlendirmeye ,hafif egzersizler(yürüyüş gibi)yapmasına izin verilmelidir.
7.Sonuç olarak bazı ufak tedbirlerle sağlıklı bir çocuk dünyaya gelecektir. Önlemleri alırken doğacak çocuğunuzun mutluluğunu yaşamayı unutmayın. Şurası kesindir ki çocuklarımız çok basit tedbirler ve destekle sağlıklı doğacak ve büyüyeceklerdir.

TEK YUMURTA VE ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ

İkiz doğuma yüz hamileliğin ancak bir tanesinde rastlanır.
Çift yumurta ikizi doğumuna tek yumurta ikizine göre 2-3 kat daha fazla rastlanır.Çift yumurta ikizinde anne tek yerine iki yumurta birden yumurtlar. Bu ik yumurta iki ayrı erkek spermi tarafından döllenir. Böylece anne karnında birbirinden farklı ikiz bebek dünyaya gelir.

    ANNE KARNINDA BEBEK GELİŞİMİ

1.AY:Yarım santim boyunda olup organları oluşmaya başlamıştır.
2.AY:İki buçuk santim boyunda 10 gram ağırlığındadır.Kalbi dakikada 150-160 atar.Yüzü,el ayak parmakları belirgindir.
3.AY:On santim boyundadır.Organları tamamdır.Cinsiyeti anlaşılabilir.
4.AY:Anne adayı kendini daha iyi hissetmeye başlar.Onbeş santim boyunda 250 gram ağırlığndadır.Saç,tırnak,gözkapağı oluşmuştur.
5.AY:Yirmibeş santim boyunda 500 gram ağırlığındadır.Bebeğin hareketleri ve tekmeleri anne tarafından hissedilir.
6.AY:Otuz santim boyunda 1000 gram ağırlığındadır.Akciğerleri dışında tüm organları oldukça iyi gelişmiştir.
7.AY:35 santim,1500 gram olmuştur.Uyuma ve uyanıklık halleri anne tarfından anlaşılabilir.
8.AY:45 santim,2250 gram civaındadır.Organları tam oluşmuştur.Bu ayda doğan bebekler genellikle sorunsuz gelişip büyürler.
9.AY:Elli santim,3200 gram civrındadır.Doğuma hazırdır.
MUYENE ARALIKLARI:İlk 7 ay 4 haftada bir,sonra 15 günde birson ay ise haftada bir izlenmek yararlıdır.Her muayene de çocuk gelişimi,kalp sesleri ve anne aayının tam muayenesi önemlidir. Bulgular çok iyi değerlendirilip anne bab adayının kayıtları izlemesi önerilir.Anne gerekli vitamin ve mineralleri alırken,beslenmesine ,özellikle tansiyon ve şekerine dikkat edilmesi gerekir.
ANNE KARNINDA BEBEK BESLENMESİ:Sperm tarafından döllenen yumurta birkaç gün sonra anne rahminin en uygun yerine yerleşir.Bir taraftan çoalmaya diğer taraftan ise bebeğin beslenebilmesi için bebeğin eşi dediğimiz plasentayı oluşturur. BU plasenta rahim damarları ile bağlantı kurarak anneden bebeğe damar yolu ile tüm gıdaları(protein,karbonhidrat,mineraller,yağlar,su,elektrolitler,hormonlar,ilaçlar gibi) aktarır. Böylece bebek sağlıklı bir şekilde büyümeye devam eder.Bu mucize olaylarda en önemli rolü anneden salınan iki hormon(östrojen ve progesteron) oynar.Bu sayede rahim bebek için en uygun ortamı alır,ay hali durur.Yeni yumurtlama olmaz.Bebek gelişmesi desteklenmiş olur.
GÖBEK KORDONU:Bebek beslenmesi göbek kordonundaki damarlar sayesinde olur. Plasenta ile bebek arasında olan göbek kordonu sayesinde tüm gıdalar,hormonlar,ilaçlar bebeğe geçmekte ve bebeğin atıkları ise gene göbek kordonu sayesinde anneye geçip anne vücudu tarfından atılılmı sağlanmaktadır. Burada anne fedakarlığı çok iyi anlaşılabilir.

ZAMANINDA DOĞAN BEBEK

40 haftalık hamileliğin ardından doğan bebeklerdir. 37 hafta ve altında doğan bebeklere ise prematüre(erken doğan bebek veya preterm bebek)bebek denir.Zamanında doğan bebekler genellikle 3-4 kilo arasında boyları ise 48-52 cm arasındadır. Baş çvreleri ise 35-36 cm civarında olur. Bu ölçümlerde bazan farklılıklar olabilir. Bu konuda en iyi bilgi bebeklerin doktorlarından alınır.

        ANNE VE BEBEKLERDE RUHSAL DURUMLAR

1.Bebekler anne karnında iken onların davranış ve ruhsal durumlarından etkilenirler.
2.Anne baba ne denli mutlu olurlarsa bebekleride o denli mutludurlar.
3.Gürültülü,kavgalı,havası bozuk yerlerde bebek kendini huzursuz ve mutsuz hisseder.
5.Sakin,huzurlu,havadar,ılık ortamlar,hafif müzikbebekleri mutlu ve neşeli yapar.Bebek anne karnıda sesleri duyar ve ayırır.
6.Böyle ortamlarda ailenin elindedir. Bunun için özel çaba veya harcama yapmayada gerek yoktur.
7.Çocuklarınızın mutlu,sağlıklı,sosyal olmalarını istiyorsanız, anne karnıdaki halinden başlayarak her döneminde yukardaki özelliklere özen göstermede yarar vardır.
8.Hamileler özel ilgi ve bakım isterler. Buda zor değildir. Sakin ortam,düzenli yürüme ve hareket,huzur,dengeli beslenme,sigara ve alkolden kaçınma ile güzel ve rahat bir hamilelik geçirilebilir.
9.Şeker, hastalığı,hipertansiyon,aşırı kilo alımı veya hiç kilo alamama durumlarında çok dikkatli olunmalıdır.
10.Hamileliğin 4. Ayından itibaren anne karnında bebek hareketleri hissedilir.Bu duygu çok özeldir. Anneleri çok mutlu eder.Bu hareket daima olmaz. Genellikle bir iki dakika sürer.Gece yarılarına doğru bu hareketler biraz daha uzun ve belirgin olur. Buda normal bir durumdur.Bebekler anne karnında iken geceleri daha uyanık durmaya eğilimlidir.
11.Hamilelikte hormonlara bağlı olarak duygusal durumlara çok rastlanır.Bazan çok mutlu bazan mutsuz durumlar gözlenir.Bu durum ilk 4 ayda çok belirgindir.Bu aylarda “aşerme” dediğimiz bir durum vardırki hamilelerin canları bazı gıdaları özellikle isteyebilir.Bu durumda hormonlarla ilgilidir.
12.Bebek anne karnında iken anne adayları kendilerine birçok soruları sormaktadırlar “Nasıl bir anne olacağım?”,”Bebeğime bakabilecekmiyim?”,” Doğum sırasında ağrı çekecekmiyim?”
“Doğumdan sonra bakabilecekmiyim?”,”Çocuğum normal doğup normal büyüyecekmi?” gibi soruları kendilerine sorarlar. Bu normal bir durumdur. Bu soruların hemen hepsinin cevabı iyi yönde olacaktır. Çünkü hem hamilelik, hem doğum hemde doğum sonrası hemen herşey fizyolojiktir, biraz destek ve bakımla herşey çocukların ve ailelerin yönünde pozitif olarak gelişecektir.
13.ANNE KARNINDA AY AY GELİŞİM:
      BİR AYLIK:    Beyin ve omurga oluşur.İki mm boyundadır.Hamile anne memeleri hafif büyür ve hassaslaşır.
          İKİ AYLIK:İki buçuk cm.boyundadır.Yüz,göz,kulak belirmiştir.
         ÜÇ AYLIK:Altıbuçuk cm.olmuştur.Göz kapakları oluşmuştur.Anne meme uçları ve etrafı koyu ve daha büyüktür.
           DÖRT AYLIK:Onaltı cm boyunda ve140 gram ağılığndadır.Cinsiyeti belirgindir.
            BEŞ AYLIK: Ortalama 25 CM BOYUNDA VE 450 GRAM AĞIRLIKTADIR
    Anne bebek hareketlerini hissettiğini,mide bölgesinde yanma ve karında gerginlik olduğunu belirtir.
       ALTI AYLIK: Ortalama 32 CM,600 GRAMDIR.
Kemik-damar oluşumları belirgindir.Bebek kalp sesleri çok rahat duyulur.Annede diş eti sorunları görülrbilir.
     YEDİ AYLIK:Ortalama 38-40 cm,1000-1100 gramdır.Annesinin sesini tanır ve heyecanlanır.Duyuları gelişmiştir.Bağışıklık sistemi gelişmektedir.
       SEKİZ AYLIK:    Ortalama 42-44 cm.1800-2000 gramdır.Derialtı yağ dokusu gelişmiştir.Başaşağı konumuna gelir.
            DOKUZ AYLIK:DOĞUMA HAZIR VAZİYETTEDİR.48-50 cm.2700-3000 gramdır.Beklenen doğum tarihi %80 olarak 40 hafta(9 ay 10 gün)sonunda gerçekleşecektir.Mümkünse sancıları bekleyip normal doğumun olmasını desteklemek gerekir.Sancılar 10 dakikada bir oluyorsa,nişan denen kanlı sümüklü akıntı gelmişse,bebeğin suları boşalmışsa hemen hastanEye başvurmalı fizyolojik olarak kendiliğinden gerçekleşecek olan doğum yaptırılmalıdır.

HAMİLELİKTE GÖRÜLEN BELİRTİLER:

BAŞ AĞRISI:Özellikle ilk 3 ayda hormonal değişikliklere bağlı görülür.Böyle durumda sakin ve loş ortamda dinlenme,baş bölgesine masaj ve soğuk uygulama,uyku,beslenme ve dinlenmeye dikkat etme,sigara,kahve,alkol,peynir,kakaodan uzaklaşma gibi önlemler yeterli olabilir.
BAŞ DÖNMESİ VE BAYGINLIK:Yorgunluk,tansiyon veya şeker düşmesi,uykusuzluk,sigara alkol tüketimi gibi nedenlere bağlı olabilir.Böyle bir durumda doğum doktorunu hemen bilgilendirmekte yarar vardır.
YORGUNLUK:Hamilelik sırasında normal olabileceği gibi kansızlı veya kalp damar sşitemi rahatsızlıklarındanda olabilir.
DİŞ VE DİŞ ETİ SORUNLARI:Hamilelikte diş bakımı önemlidir. İyi ağız ve diş bakımı yapılmalı,fırçalamaya, vitamin mineral
Alımına dikkat etmelidir    .
MEME BAKIMI:Hamilelerde memeler süt vermeye hazır hale getirilirken değişklikler gözlenir.Meme uçları ve etrafı büyür ve koyulaşır.Hamileliğin 4-5.ayları arasında meme ucundan hafif bir akıntı olurki bu süt salgısının ilk belirtisidir.
AĞRILAR:Hamileleikte sırt,bel kasıklarda geçici ağrılar olabilir.Şiddetli ve devam eden ağrılarda doğum doktoru bilgilendirilmelidir.
BAŞKA BELİRTİLER:Hafif derecede mide ekşimesi ve yanması,sıkça idrar yapma(ateş,yanma hissi hariç),yapma gibi belirtiler hamilelik süresince görülebilir.