“Balıkesir İlklerin ve Enlerin Şehridir.” Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın Mustafa ÇALTI ile röportaj

***

      10 Balıkesir: Kolonyası gibi kokan nezih doğası ve dünya şampiyonu olan Kurtdereli Mehmet Pehlivanın anıtı ve Galata Kulesini andıran saat kulesiyle karşılıyor bizi.

***

        Osmanlı devletine ve Cumhuriyete giden yolu açan ilimizdir. Zengin tarih kültürünün yanı sıra yeşillik, deniz, güneş, kum, dörtlüsünün yeri ve Mavi bayraklı sahilleriyle ülkemizin en belirgin turizm kentlerimizden biridir Balıkesir.

***

         Marmara Denizi’nin güneyinde yer alan Bandırma, ülkemizin en büyük ikinci limanı ile Balıkesir’den dünyaya açılan ticaret kapısı ve bu ilçemizin sınırında bulunan Kuş Cenneti Milli Parkı, bugün milletlerarası düzeyde önem taşımaktadır. Türkiye’mizin en küçük milli parkı olsa da, parktaki kuş zenginliği ve milli park tanımı içindeki başarılı koruma uygulaması nedeniyle, 1975 yılında Avrupa Konseyi’nce A sınıfı Avrupa Diploması verilmiş ve 1981-1986-1991 ve 1996 yıllarında bu diploma yenilenmiştir. Kuş Cenneti, biyolojik çeşitliliğin, yaban hayatının, ekolojik dengenin korunması ve devamlılığının sağlanması adına önemli olduğu gibi, bünyesinde barındıran 266 kuş, 118 bitki ve 23 balık ve çeşitli sürüngen türleri ile de ulusal ve uluslararası anlamda büyük bir değere sahiptir. Milli değerlerimizden bir tanesi olan bu park görülmeye değer.

         Balıkesir ilimizin bir diğer önemli parkı da Kazdağı Milli Park’ıdır. Edremit Körfezinin kuzey kısmında yer alan Kaz Dağı-İda Dağı: Ülkemizin en önemli dağlarından biridir. Kaz dağında, dereler ve çaylar tarafından derin vadiler şeklinde yarılması, zengin bitki topluluklarının varlığı ile hayvan çeşitliliğini sağlamıştır. Doğa turizmi açısından üstün bir potansiyele sahip Kaz dağı, kendine özgün doğası, şelaleler ile cıvıl cıvıl kuşların birbirine eşlik ettiği güzel sesleri yansıtan ve dağların kenarlarındaki o muhteşem köyleri ile de doğayı daha da güzelleştiren mitolojik öykülerin anayurdudur! Sosyopatlıkların veya başka bir deyişle zevk için yapılan katliam diye adlandırdığımız “avcıların” yeri değildir.

         Biz insanlar, ruhumuzu olumsuz etkileyen aktiviteler ve geçici hevesler ile mutlu olabileceğimizi zannedip, iç dünyamızın pozitif düşünce hali ve asıl mutluluğun ilk temel taşı vicdan olduğunu unutuyoruz bazen. Bu da mutluluk ile mutsuzluğun bir tercih meselesi olduğunu ve hükmü elimizde olan, hayata nasıl baktığımız o pencereden geçtiğini kanıtlıyor. Öyle ki, doğa sporunun onca çeşidi varken, neden doğamıza zarar veren ve hayvanların neslini tüketen av? Spor da diyemeyeceğim, çünkü spor;  sağlığımızın değerini anlamlandıran ve beynimizi biyolojik anlamda rahatlatan ruh ve beden sıhhatimizin ilacı demektir. Dolayısıyla eğlence zannedilen bu can alıcı olumsuz etkinlik, hiçbir spor dalına uymaz, uyamaz…

***

10. haftamızda, Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın Mustafa ÇALTI, bize Balıkesir ilimizi tüm detayıyla anlatacaklarına inanıyorum.

 

BALIKESİR DENİNCE İLK AKLIMIZA NE GELMELİ?

 

            -Balıkesir ve çevresinde kurulan ve merkezi Balıkesir olan Karesi Beyliği, Osmanlı Beyliğiyle sorunsuz olarak ilk kez birleşerek Osmanlı devletine giden yolu açmıştır. İstiklal Harbimiz sırasında Kuva-yi Milliye ateşini yakarak düşmana karşı ilk mücadeleyi başlatmış böylece Cumhuriyete giden yolu yine Balıkesir açmıştır. İşte Balıkesir denince ilk akla gelen budur.

BALIKESİR İSMİ NEREDEN GELME?

            -Balıkesir isminin nereden geldiğiyle ilgili değişik rivayetler vardır. Bu rivayetlerden bir kaçı şöyledir:

            Balıkesir'in adı eskiden “ Balık Hisar” şeklindeymiş. Buradaki balık sözü eski Türkçede şehir, kale veya saray anlamı taşımaktaymış. Kale Şehri anlamını veren bu rivayete göre bu ad, 11. yüzyıldan sonra kullanılmaz olmuştur. Gerçek­ten de Orta Asya'da Beşbalık gibi bazı Uygur devri­ne ait yer isimlerinde balık kelimesinin şehir anla­mında kullanıldığı dikkati çekmektedir. 
            Diğer bir rivayete göre ise Balıkesir adı, balı kesir, yani balı çok, bol anlamındaki söz grubundan gel­mektedir. Buna göre Balıkesir'in balının bol ve lez­zetli oluşu bu adı almasına sebep olmuştur. 

            En kabul edilen rivayet ise; buraya yerleşen Türk oymaklarının Orta Asya hatıralarını canlı tutmak için koymuş olabilecekleri “Balık Hisar” adıdır.

KÜLTÜREL FAALİYETLERİ NELERDİR?

            -Bakanlık verilerine göre Türkiye’de Ankara ilinden sonra en fazla kültürel faaliyet yapan il Balıkesir’dir. Bu faaliyetler kapsamında 1987’den beri her yıl haziran ayında Uluslar arası Kuş Cenneti Festivali,  Ağustos ayında Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşlerinden sonra Türkiye’nin en büyük yağlı güreş organizasyonu olan ve 1961’den beri düzenlenen Cihan Pehlivanı Kurt dereli Mehmet Pehlivan Yağlı Güreşleri ve 600yıldır yaşatılan Sarıkız Türkmen Şenlikleri yapılmaktadır. Bunlar dışında mart ayında Gönen’de Ömer Seyfettin Kültür ve Sanat haftası,  Temmuz ayında Edremit’te Kaz Dağları Sarıkız Dağcılık Şenliği, Haziran ayında Pamukçu Bengi ve Gülgülü Şenliği, Haziran ayında Geleneksel Şamlı Panayırı, Temmuz ayında hem Burhaniye hem de merkezde düzenlenen Yörük etkinlikleri, Zeytin Şenlikleri ve Uluslar arası Zeytin Hasat Günleri vb. gibi daha pek çok etkinlik düzenlenmektedir.

            Bunlar dışında her yıl Müdürlüğümüzce kültür ve sanat sevgisinin yayılmasını sağlamak için Türk süsleme sanatları ve geleneksel el sanatları kursları düzenlenmektedir.         Ayrıca ilimiz Devlet Güzel Sanatlar Galerisi Sergi salonunda sanatçılarımızın eserleri belirli dönemlerde açılışları yapılarak sergilenmektedir.

 

BALIKESİR’İ DİĞER İLLERİMİZDEN AYIRAN TARİHİ, COĞRAFİ KONUM ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

            . -Balıkesir Türkiye’nin nüfus yoğunluğu en fazla olan İzmir-Bursa-İstanbul gibi metropol şehirlerinin tam ortasındadır. Ayrıca hem Ege hem de Marmara denizine kıyısı olan tek ildir. İlimizin 300km’lik sahilinde kıyı turizmi yapılmaktadır. Ayrıca 33’ü Ege’de, 20’si Marmara denizinde olmak üzere 53 ada ile Türkiye’nin en çok adası olan ilidir. Özellikle Ayvalık Türkiye’nin en zengin sualtı dip yapısına sahiptir ve 41 dalış noktasıyla 12 ay dalış imkânı sağlar. Ayrıca dünyada sayılı noktalarda bulunan ve “kızıl mercan” olarak bilinen mercan türü ülkemizde sadece Ayvalık’ta görülmektedir.

            Dünyada kazı çalışmaları yürütülen tek Pers satraplık (valilik) merkezi olan ve bilinen en eski tarihli Zerdüşt tapınağına ev sahipliği yapan Daskyleion antik şehri de ilimiz sınırları içinde bulunmaktadır.

            Bu vb. yönleriyle Balıkesir ilklerin ve enlerin şehridir.

TURİSTİK YERLERİ NERELERDİR?

            -Balıkesir kıyı turizmiyle birlikte diğer tüm alternatif turizm çeşitlerini ziyaretçilerine bir arada sunmaktadır.

              Kıyı turizmi Ayvalık, Edremit, Erdek, Burhaniye, Gömeç ve Marmara ilçelerinde yapılır. Buralardaki eşsiz koylar, mavi bayraklı plajlar, irili ufaklı adalar (Cunda, Avşa, Marmara, Kapıdağ Yarımadası vb), su sporları faaliyet alanları ve dalış merkezleriyle Balıkesir yaz aylarının uğrak illerinden birisidir ve Türkiye’nin en çok yerli turist çeken ili konumundadır.

            Balıkesir Termal kaynaklar bakımından ülkemizin ilk 5 ili arasındadır. 30’un üzerinde tespit edilen su kaynaklarına sahip olan Balıkesir ve ilçeleri termal kaynak zenginliğinin yanı sıra fiziksel ve kimyasal bileşimleri açısından ülkemizin üstün nitelikli şifalı suları arasında yer alır.   Balıkesir’de bulunan kaplıcalardan 8’i Bakanlar Kurulu kararıyla Termal Turizm Merkezi ilan edilmiş alanlar içinde yer alır. Bunlar: Edremit Güre, Manyas Kızık, Susurluk Kepekler, Balya Ilıca, Bigadiç Hisarköy, Sındırgı Hisaralan, Gönen Merkez ve Ekşidere Kaplıcalarıdır. Bunlarla birlikte Susurluk Yıldız, Balıkesir Merkez Pamukçu, Edremit Bostancı ve Gömeç Karaağaç da önemli termal kaynaklarımız arasındadır.

            Balıkesir il sınırları içinde bulunan Kaz Dağları Milli Parkı 21bin450 hektarlık alanıyla denizin ve yeşilin kucaklaştığı, doğanın tarihle buluştuğu görülmeye değer yerlerdendir. Doğal güzellikleri ile dağcıların ve doğa sporcularının vazgeçemediği dağlardan biri olan Kaz Dağlarında Assos’a kadar her patikada yürüyüş yapılabilir. Bugün Misya yürüyüş yolları olarak bilinen yürüyüş rotalarının pek çoğu Kaz dağlarından geçmektedir.

            Türkiye’nin alan olarak en küçük milli parkı olan Kuş Cenneti bünyesinde barındırdığı 266 kuş, 118 bitki, 23 balık ve çeşitli sürüngen türleriyle hem ulusal hem de uluslar arası alanda “A” sınıfı diplomaya sahip çok özel bir bölgedir.

            Kültür turizmi deyince ise ilk önce akla tarihin günümüze ulaşan hazineleri antik kentler gelir. Edremit Altınoluk’taki Antandros antik kenti Ege kıyılarındaki en geniş nekropoldür ve arkeologlara göre “geleceğin Efes’i” olabilir. Bunlar dışında Erdek’teki Kyzikos, Burhaniye’deki Adramytteion ve Bandırma’daki Daskyleion antik şehri kalıntıları kültür turizmi açısından önemli noktalardır ve görülmeye değerdir. 

            Balıkesir’in tarihi ibadet merkezlerinden Zağnos Paşa Camii, Yıldırım Camii ve Külliyesi; Ayvalık’taki Saatli Cami, Hayrettin Paşa Camii ve Çınarlı Cami, Burhaniye’deki Şahinler ve Ağacık Köyleri Camileri, Bandırma Haydar Çavuş Camii vb. pek çok cami ile Ayvalık ilçesindeki Taksiyarhis Kilisesi, Alibey (Cunda) adasındaki Aya Nikola(Taksiyarhis) Kilisesi, Ayışığı Manastırı, Ayazma Kilisesi vb. turistlerin ilgi odağıdır. Ayvalık ilçesi ve Alibey (Cunda) adası adeta bir açık hava müzesini andırır ve çevresindeki sokak dokusu ve neo-klasik özellik taşıyan sivil mimari dokusu, tipik evleriyle bir bütünlük içindedir.

            Kuva-yi Milliye Müzesi, Tahtakuşlar ve Sıdıka Erke Etnografya Müzeleri, Bandırma Müzesi, Bigadiç Müze ve Kültür Evi, Saraylar Açıkhava Müzesi ilimizdeki diğer kültür hazinelerindendir.

                                                                                                                                                      

            BELİRGİN YÖRESEL YEMEKLERİ NELERDİR?

            -Balıkesir Türkiye’yi doyuran ildir. Kırmızı ve beyaz ette, süt ve süt ürünlerinde söz sahibidir. Zeytin ve zeytinyağında ülkemizdeki en kaliteli ürünleri üretmektedir. Hem Ege hem Marmara hem de iç kesimlerin iklim özelliklerinden ve verimli topraklarından dolayı zengin tarımsal ürünlere sahiptir. Kültürel birikiminin de etkisiyle Balıkesir halk mutfağı oldukça zengin bir menüye sahiptir. Bu yemekler özellikle düğün, hayır gibi törensel mahiyetteki toplantılar için hazırlanır ve davetlilere sunulur. Sunulan yemekler arasında tirit, börülce, sura, manav tarhanası, saçaklı mantı, keşkek, mafiş, güveç, peynirli patlıcan, düğün çorbası gibi yemekler dikkat çeker. Ancak yöremize özgü höşmerim tatlısı ve Balıkesir kaymaklısı Balıkesir’in sembolü haline gelmiştir. Bunların dışında Ayvalık ile Susurluk tostu ve Susurluk ayranı da bilinen ürünlerimizdendir.

           

            Balıkesir Türkiye’nin çok özel ve güzel bir şehridir. Her mevsimde dinlenebileceğiniz, sağlığınıza kavuşabileceğiniz ve tatillerinizde güzel vakit geçirebileceğiniz bir yerdir.

***

Kısa ve net bir anlatımla Balıkesir ilimizin tüm özelliklerini bizler ile paylaşan, Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın Mustafa ÇALTI’YA sonsuz teşekkür ve saygılarımızı sunarız.

***

Balıkesir

Balıkesir’dir geçmişiyle geleceği gösteren,
Lakabıdır, Adriyanutere’yi yok ki bilmeyen.
Ege’yle Marmara’nın kıyılarını birleştiren,
Denizinde güneş batarken, sana huzur veren,
Manyas gölünü, kuş 
cennetini kalmasın görmeyen.

Gömeç plajıdır mavi bayrakla ödüllendirilen,
Marmara Adası’dır dünya turizmiyle bilinen,
Gönen kaplıcaları ile şifa bulmuş her giden,
Altınoluk’un o rengarenk saf doğasında eğlen,
Burhaniye-Ören’in yoğun oksijeniyle dinlen. 

Atamın vapuruyla ünlü Bandırma 
denizinden,
Erdek’in tarih dokularıyla Tatlısu Köyü’nden,
Ayvalık, kıyıdan tepeye yükselen evlerinden,
Edremit’in Kazdağı’nın kenarından da geçtim ben,
Her yirmi ilçesi de ayrı değer, sen de bir görsen.