"Bir şey olmaz hocam"
Tanıştığım nişanlılar akraba idiler. Gelecek yıl evlenmeyi planlıyorlar. Oldukça yoğun aşk, sevgi ve saygı içindeler. Ben pişmiş aşa su kattım. Yani şeytanın avukatlığını yaptım. Akraba evliliklerinin sakıncalarından, gördüklerimden ve bildiklerimden bahsettim. Yüzleri asıldı. Ve onlara bu konu için uzman bir kişiden genetik danışmanlık almalarını önerdim. Zengin bir aile ve onların yakınları çoğunluk akraba evliliği yapmış ve bir sorun gözlenmemiş bu yüzden ikna edilmişler. Dipte yatan ise, "mal yabancıya gitmesin" olabilirdi. Ancak bilimsel veriler onları doğrulamıyor. Ayrılırken, "bir şey olmaz hocam" diyen erkeğin aksine, "biz dediğiniz gibi bir araştıralım diğer konular içinde tekrar görüşürüz" diyen kadın sezgisi yine kendisini gösterdi. Eminim ki o nişanlısını araştırmaya yönlendirecek.
Akraba Evliliği, Nedenleri ve Sonuçları
Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre akraba evliliği, ikinci dereceden kuzen ya da daha yakın akraba olanların evlenmesidir. Amca, dayı hala teyze çocukları ikinci dereceden kuzenlerdir.
Yapılan araştırmalar akraba evliliği köy kasaba yaşamları, malın dışarı gitmemesi, akraba evliliğinin kanıksanması, tarım toplumu kültürü, bölgesel geri kalmışlık gibi ekonomik sosyokültürel ve coğrafi nedenleri vardır.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 18 yaş üstü akraba evlilik oranı % 20 iken, Güneydoğu Anadolu da oran % 40 civarındadır. Yani 5 evlilikten birinde eşler akrabadır.
Akraba Evliliği Neden Sakıncalıdır?
Aynı soydan gelen kişilerin fiziksel benzerlikleri kadar genetik benzerlikleri vardır. Yıllar içinde değişime uğrayarak etkisizleşmiş genler de kuşaktan kuşağa aktarılır. Aynı şekilde hastalıklı bir gende kuşaktan kuşağa aktarılır. Benzeri hastalıklı genleri taşıyan aynı soydan gelenlerin evlenmesi hastalık riskini arttırırlar. Bu hastalıklar bebeklik dönemlerinde etkilidirler. Zeka geriliği, çevreye ilgisizlik, kısa süreli bilinç kaybı, nefes alamama, kasılma ve çırpınmalarla seyreden durumlar ya da organ yetmezliğine bağlı ölümler gözlemlenebilir. Ayrıca Hacettepe Üniversitesinin yaptığı araştırmalarda Türkiye de 7 milyon civarında nadir hastalıklı kişi vardır. Akraba evliliklerinin de neden olduğu nadir hastalık çeşidi 6 bin den fazladır.
Hem anne hem de baba taşıyıcıysa üç sonuç çıkabiliyor
1.Çocuk hem anneden hem babadan değişim geçirmiş birer hasta geni kalıtım yoluyla alabilir. Çocuğun hasta doğma olasılığı 4 te birdir (% 25).
2.Çocuk normal bir gen ve değişim geçirmiş hasta geni kalıtım yoluyla alırsa anne veya baba gibi o da taşıyıcı olma ihtimali 4’te 2’dir (%50).
3. Çocuk hem anneden hem de babadan değişim geçirmiş gen almayabilir. Çocuk ne hastadır, nede taşıyıcıdır oran 4’te 1’dir (%25).
Akraba evliliği yapmış ya da yapacak kişiler ne yapabilirler?
Genetik danışmanlık almaları önemlidir. Aileler çocuk yapmayı planladıklarında mutlaka bir doktora başvurarak gerekli testleri yaptırmaları ayrıca hamilelik süresince de kadın doğum uzmanı gözetiminde çeşitli tarama testleri, ultrason ile süreç izlenmelidir.
Ülkemizde yürütülen çalışmalar ve sloganlar.
“Sağlıklı ve zeki bir Türkiye için akraba evliliğine hayır.” “Elkızından gelinim olsun sağlıklı gelinim olsun” ve www.akrabaevliligi.com sitesi toplumsal farkındalığın artması amacıyla yazılı ve görsel medyada yer almış bir web sitesidir. İncelersek akraba evliliği konusunda oldukça aydınlatıcı bilgilere ulaşabiliriz.
