Çorum Belediye Başkanı Sayın Zeki GÜL ile Röportaj Yaptık.

Hititlilerin Başkenti ve Leblebinin Ana Vatanıdır Çorum.

19 plaka kodlu ve yedi bin yıllık tarihe sahip olan Çorum, Sultan II. Abdülhamit'in muhafız birliği komutanı 7-8 Hasan Paşa'nın Çorumlu hemşerilerine bir hediyesi olan Saat Kulesi ve yüzlerce yıllık geçmişe sahip olan Çorum Kalesi ile karşılıyor bizi.

*

Doğal güzellikleriyle, Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’yla, Çorum Müzesi’yle, Çorum Ulu Camii’yle, İncesu Kanyonu’yla, oksijen dolu yaylalarıyla ve Hattuşaş Antik Kenti’yle yaz-kış ziyaretçilerine farklı tatil alternatifleri sunan Çorum, İç Anadolu Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’nin arasında ulaşım bağlantısını sağlayan önemli bir kavşak beldesidir.

Hattuşaş Antik Kenti

Hititler'in geç tunç çağı dönemindeki başkenti olan Hattuşaş, Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır. Hattuşaş bölgesinde MÖ 3000 yılından itibaren yerleşim olduğu düşünülüyor. İlk kez Fransız Charles Texier tarafından tanımlanan kentin Hattuşaş olduğu, 1907-1912 yıllarında yapılan kazılar ile netlik kazandı. Ve Hattuşaş Antik Kenti UNESCO tarafından 1986 yılında Dünya Mirasları listesine eklenmiştir.

Ülkemizin tarihine farklık katan Hattuşaş, sanat ve mimarlık alanında pek çok gelişmeler göstermiştir. Büyük Hitit krallığında anıtsal mimarlığın gelişmesi, yontu sanatının da mimariye bağlı ortaya çıkmasını sağlamışlar. Taşı büyük bir ustalıkla kullanmış Hitit sanatkarları ve mimarlar, iri taşlardan oluşan anıtsal mimarinin Anadolu’daki yaratıcıları olmuşlar. Dinsel ve sivil mimari örneklerinin en yetkin ve görkemli eserlerini de başkentleri olan Hattuşaş’ta yapmışlar.

Bu nedenle birçok uygarlığa ve Hitit Devleti’ne ev sahipliği yapan Çorum, hem arkeolojik araştırma buluntuları, hem de onları koruyup ziyaretçilerine sunabilmek adına güzel bir gelecek vaad ediyor. Dolayısıyla Çorum, her mevsim yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeken nadir illerimizden biridir.

*

Çorum Leblebisi

Bazı araştırma sonuçlarına göre: Dünya yıllık nohut üretimi yaklaşık 10,8 milyon ton üretilmektedir. Ancak çoğu ülkelerde az üretildiği için nohut ihracatı gerçekleştiren ülkeler sınırlı sayıdadır. Ülkemizde yılda 35 bin ton civarında üretildiğini tahmin edilen leblebinin birçok çeşidi bulunur. Bu nedenle Ülkemiz, nohut ihracatında dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Leblebinin kökeni ve geçmişi tam olarak bilinmemiş olsa da, yüzyıllardır Anadolu’da bilinen leblebi Türk insanı tarafından Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Avrupa ülkelerine tanıtılmıştır.

Türkiye’miz, gerek zengin kuruyemiş çeşitleri ve üretim teknikleri ile gerekse kuruyemiş tüketiminin yüksek olduğu bir ülkedir. Kuruyemişler geçmişte olduğu gibi bugünkü mutfağımızda da tamamlayıcı tatlar ve çeşni olarak geleneksel bir yer edinmiştir.

Baklagiller ailesinin taneli grubuna dahil olan nohut, ülkemizin pek çok ilinde yetişmektedir. Fakat nohut üretiminin en köklü geçmişe sahip olduğu yerleşme Çorum’dur. Bizlere 24 leblebinin çeşidini sunan Çorum, yılda yaklaşık 7 bin ton nohut üretimiyle de ülkemizin önemli bir leblebi üretim merkezidir.

Çorum nohudunun taneleri, ağırlıkları oranında %19-32 oranında protein içerdiğini söylüyor uzmanlar. Taze sebze olarak, Kaynatılmış ve konserve şeklinde tüketildiği gibi şekerli ve tuzlu çerez olarak da yenen Çorum nohudu, içerdiği zengin protein, mineral maddeler, vitaminler ve farklı lezzetiyle yüzyıllardır ülkemizin nüfusuyla beraber dünya nüfusunun beslenmesinde de önemli bir yere sahiptir.

*

19. Haftamızda Çorum Belediye Başkanı Sayın Zeki GÜL bizlere Çorum’un geleceğini yakından ilgilendiren aktif çalışmalarını ve ilimizin özelliklerini anlatacaklar

Öncelikle yeni Başkanlığınızın Çorum ilimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyoruz Sayın Başkanım.

-Teşekkür ediyorum Hande Hanım ve tüm illerimizi kapsayan yararlı çalışmalarınız için sizi tebrik ediyorum.

Aslında bu kutsal göreviniz pekte yeni sayılmaz diyebiliriz. Buna istinaden, daha önceki ve mevcut çalışmalarınızı veya Çorum ilimizin geleceği adına yeni projeleriniz varsa bizlerle paylaşır mısınız? Sayın Başkanım.

-Sayın Cumhurbaşkanımızın “Biz sadece bugünün şehirlerine, bugünün insanına, bugünün Türkiye'sine karşı sorumlu değiliz. Bizler bugünden yarını imar etmenin sorumluluğunu omuzlarımızda taşıyoruz” sözüyle vurguladığı gibi yarının Çorum’unun sorumluluğunu hissediyor ve bu anlayışla gece gündüz çalışıyoruz. 9 yıldır sosyal, kültürel alanlarda olduğu gibi, imar, ulaşım, alt yapı – üst yapı, yeşil alan gibi tüm alanlarda önemli projeler hayata geçirdik.

Devane Kentsel Dönüşüm, Sebze ve Meyve Hali, Yeni Terminal, Kamyon Garajı, Nikah Sarayı, Buhara Kültür Merkezi, Kadın Kültür Merkezleri, Gençlik Merkezleri, Mahalle Mescitleri, Kur’an Kursları, Katı Atık Bertaraf Tesisi, Engelli Eğitim Merkezi, Taksi Durakları gibi projelere imza attık. Çorum’un geleceği adına sosyal ve kültürel projelerimize devam ediyoruz.

Daha yaşanabilir bir Çorum için bilim, sanat, kültür ve spor alanlarında yeni çalışmalarınız olacak mı?

-Belediye olarak şehrimizi, hemşehrilerimizi ilgilendiren her konuda hizmet vermeye gayret gösterdik, gösteriyoruz. Belediyeciliği sadece alt yapı sorunlarına, asfalt serimine, yol yapımına sıkıştırmadık. Kültür, sanat ve spor gibi sosyal hayatı besleyen alanları da bir yatırım sahasına dönüştürdük. Mahalle kültür merkezlerimizde binlerce hanım kardeşimiz, binlerce evladımız, gencimiz eğitim, kültür, sanat ve spor faaliyetlerimize katılıyor. Mahalle spor salonları inşa ettik. Buralarda gerek ata sporumuz olan güreş, gerekse salon sporları yapılabiliyor. Bunların yanı sıra konferans, panel, sempozyum, resim yarışmaları, değerler eğitimiyle ilgili çok ciddi programlar yapıyoruz. Kültürel belediyecilik alanında çok kıymetli eserler kazandırdık ve hizmetler verdik.

Çorum’un kültürel mirasının ortaya çıkarılmasıyla ilgili çalışmalar var mı?

-Çorum’la ilgili Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğümüzde bulunan ve 32 bin sayfayı bulan tüm bilgi - belgeleri 2 yıl gibi uzun bir zamanda dijital ortama aktardık. Topladığımız bu tarihi bilgi ve belgeleri de Çorum Belediyesi Kent Arşivimize kazandırdık.  Katalog haline getirdiğimiz ve kitaplaştırdığımız arşiv belgeleri; şehrimizin tarihi ve kültürü hakkında araştırma yapmak isteyenler ve Çorum hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler için eşsiz bir kaynak. Bu katalog sayesinde şehrimiz hakkında merak edilen konulara ait belgelere arşiv belgelerinin bulunduğu Ankara ve İstanbul’a gitmeden de ulaşılabilecek.

Bunun dışında Hititlere başkentlik yapan bir şehir olmanın gerektirdiği arkeolojik çalışmalar da yapılıyor. Özellikle Boğazkale, Alacahöyük’te Hititlerle ilgili çok önemli çalışmalar var. Gerek üniversitemiz, ilgili kurumlarımız ve belediyemiz kültürümüze ait gerekli çalışmaları en iyi şekilde yerine getiriyorlar.

Çorum denilince akla ilk gelenler?

-Çorum denilince akla ilk gelen şey malum olduğu üzere leblebi…

Ama şehrimizin bundan başka tarihi ve kültürel değerleri de var. Saat Kulemiz, Ulu Camiimiz, sahabelerin metfun olduğu Hıdırlık Camiimiz akla gelir. Bunların dışında pirinç, Hititler de Çorum denilince akla ilk gelen değerlerimizden…

Tabi bunlar ilk akla gelenler. Bunlarla birlikte Çorum denilince temizliği ile de meşhur bir şehir akla geliyor. Biz bu geleneği pekiştirerek sürdürmek için temizlik alanında da çok önemli hizmetler veriyoruz.

Çorum ismi nereden gelme?

-Bu konuda çok çeşitli rivayetler var.

Anadolu’nun Türkleşmeye başladığı 1071 Malazgirt Meydan Savaşı'ndan çok önce Türk boyları yavaş yavaş Anadolu’ya sızmaya ve yerleşmeye başlamışlardır. Bu tarihte Bizans’a bağlı olan Çorum, Nikonya (Yankoniye) adını taşımaktaydı. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde bölgenin havasının astım hastalarına iyi gelmesi nedeniyle, Selçuklu Sultanı Kılıç Arslan hasta oğlu Yakup Mirza’yı ve yüzlerce çorluyu (bakımsız, zayıf, hastaları) buraya göndermiş ve bunlar sağlıklarına kavuşmuşlardır. Bundan dolayı şehre Çorum denilmiştir. Çorum’un çevresinin dağlarla çevrili oldukça geniş bir ova olmasından dolayı (Çevrim) denildiği, halk ağzında Çorum’a dönüştüğü de söyleniyor. Çorum, Türklerin bölgeye gelmesiyle bu adı almıştır. Çorum veya Çorumlu adının Oğuz boylarından Alayunt’lu boyunun bir oymağına ait olduğu belirtiliyor.

Çorum’u diğer illerimizden ayıran özellikler nelerdir?

-Şehrimiz Orta Anadolu ve Karadeniz arasında önemli bir bağlantı kavşağıdır. Kendi imkânlarıyla sanayisini geliştirmiş, ihracata yönelik üretim kapasitesini geliştirmiş, dünyaca ünlü çok önemli markalara hayat veren mamulleri üretip pazarlayan bir şehir olması diğer şehirlerden Çorum’u ayıran önemli özellikler diye düşünüyorum. Kendi markalarını oluşturmayı başarmış bir kentte yaşamanın zenginliğini Belediye hizmetlerimize yansıtma gayretindeyiz. Belediye olarak bu şekilde vatandaşlarımızın yaşam kalitesini arttırmaya yönelik tüm proje ve çalışmaları da başaracak güçteyiz. Kendi kültürümüzün kaynaklarına sahip çıkan bir kent olarak Çorum, önemli bir merkez olma hayalini mutlaka gerçekleştirecektir.

Çorum’un turistik yerleri nerelerdir?

- Başkentleri ilimiz sınırları içinde bulunan Hititler, günümüzden yaklaşık 4 bin yıl önce Anadolu’nun büyük bir bölümüne hâkim olmuş ve Anadolu tarihine ışık tutan çok önemli miras bırakmışlar. Sonrasına Selçuklular, Osmanlı Devleti, Danişmenlilerin ilimizde eserleri vardır. İskilip, Boğazkale, Ortaköy, Osmancık, Oğuzlar, Alaca ilçelerimizde önemli tarihi ve turistik mekanlar vardır. Şehir merkezimiz de önemli dini, kültürel, mekanlar da görülmeye değer mirasımız arasındadır.

Yöresel yemekler ve özellikleri nelerdir?

- Çok geniş ve köklü bir mutfağımız var. Keşkek, İskilip dolması, Kargı sırık kebabı, çiğdem aşı, çatal aşı, kuru mantı, hingal Çorum denilince akla gelen belli başlı yemek çeşitleri…

Son olarak okurlarımıza ne söylemek istersiniz?

- Bu topraklar Hititlerle başlayan barış ve kardeşliğin Mevlana, Yunus Emre Hacı Bektaş-ı Veli ile devam eden hoşgörünün bilgeliğiyle bereketlenmiş topraklardır.

Biz bir ibadet aşkı ve şuuruyla yapmakta olduğumuz belediye hizmetlerini Çorum halkının geleceğine yönelik yapıyoruz. Tüm hemşerilerim bilsinler ki birkaç yıl sonra şehrin fotoğrafında önemli değişiklikler olacaktır. Gelecek nesillere modern ve daha yaşanabilir bir kent bırakmak için her türlü gayreti göstereceğiz. Kendimiz için değil Kentimiz için birlikte düşüneceğiz, birlikte çalışacağız, birlikte başaracağız. 

Çorum, şehircilik alanında yakaladığı gelişimle Türkiye’nin değişen yüzünü de yansıtan illerinden biridir. Bu değeri çok daha ileri noktalara taşımak için şehrimizdeki tüm paydaşlarla, tüm kardeşlerimizle hep birlikte el ele vererek çalışmaya devam edeceğiz.

Son olarak da Türkiye’nin dört bir yanında bulunan kardeşlerimizi de şehrimize davet ediyorum. Çorum’umuza göstermiş olduğunuz ilgiden dolayı Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanımızın daha  tebrik ziyaretlerinin devam ettiği haftada ve  yoğun çalışma programlarına rağmen bizi kırmayıp, bu değerli bilgileri bizlerle paylaştıkları için kendilerine sonsuz teşekkür ediyor ve saygılarımızı sunuyoruz.

19 Çorum

Alemlerin ışığı Tunç Çağın tarihinde buldum,

Milli kazıların başlangıç noktası Atatürk’ün.

Hattuşaş, Anadolu’nun kalbi imiş bilmiyordum,

Dünya tarihinde bir namı var Alacahöyük’ün.

Başta, leblebin gibi tane tane anlat diyordum,

Çatak tabiat parkının keşfine çıkartıyorsun.

İlk kez böylesi kalelerle süslü bir şehir gördüm,

Dünyanın ilk yazılı antlaşmasını bul diyorsun.

Boğazköy’ünün yüz yıllık tarihine bakıyordum,

İlklerdendir Boğazkale, Hititlerin başkentisin.

Derinliğe inemem ki, öylesine yazıyordum,

Bilgim yetmez, efsane şiire sığamaz bilirsin.

Hasan Paşa’dan hediye saat kulesinde durdum,

Boşuna değil, istedim ki beynim bilgiyle dolsun.

İlk organize devleti kuran uygarlığı sordum,

Söylemedi, bence sen; sanat şaheseri Çorum’sun.

Hande Hamidiye Ağırman